İklim değişikliği toplum, işletmeler ve çevre için önemli tehlikeler oluşturmaktadır.

En kötü etkilerden kaçınmak için Paris Anlaşması'nın başarılması hayati önem taşımaktadır. Sosyal adalet ve sürdürülebilir refaha güçlü bir vurgu yapılarak küresel çapta acil eylem gerekmektedir.

Küresel enerji manzarası, rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının benzeri görülmemiş oranlarda büyümesiyle önemli değişiklikler geçirmektedir. Ancak temiz enerjideki artış, artan elektrik talebini karşılamaya yetmemiş ve bu da kömür ve gaza olan bağımlılığın artmasına yol açmıştır.

Kömür yatırımcıları, piyasalar, savaş, ticaret kısıtlamaları ve enerji geçişinin oluşturduğu varoluşsal tehdit tarafından giderek daha fazla, çok yönlü ve kaçınılmaz bir zorlukla karşı karşıya kalmaktadır.

Kömür sektörü, talepteki yapısal düşüşler ve yenilenebilir enerji teknolojilerinin muazzam genişlemesi nedeniyle tarihi bir dönüm noktasıyla karşı karşıya kalarak kritik bir kavşaktadır. Kömür, özellikle gelişmekte olan ekonomilerde kısa vadede önemli bir enerji kaynağı olmaya devam edecek olsa da, uzun vadeli geleceği giderek belirsizleşmektedir. Kömür işçileri ve toplulukları üzerindeki sosyo-ekonomik etkileri azaltmak ve sürdürülebilir ve güvenli bir enerji geleceği sağlamak için etkili politika önlemleri ve geçiş planları şarttır.

Elektrik Üretiminin Değişen Manzarası

Yenilenebilir Enerjinin Büyümesi

Son yirmi yılda rüzgar ve güneş enerjisi uzmanların tahmin ettiğinden daha hızlı şekilde büyümüş ve yenilenebilir kaynaklar daha yaygın hale gelmiş, küresel elektrik arzına önemli bir pay katmıştır.

Artan Küresel Elektrik Talebi

Küresel elektrik talebindeki hızlı büyüme, yenilenebilir enerjinin genişlemesini geride bırakmıştır ve bu talep artışı, ekonomik büyümeyi desteklemek için yeni kömür santrallerinin devreye alındığı Çin ve Hindistan gibi hızla gelişen ülkelerde özellikle daha da belirginleşmiştir.

Karbon Emisyonları Üzerindeki Etki

Yenilenebilir enerjilerin artışına rağmen, elektrik sektöründen kaynaklanan karbon emisyonları artmıştır. Bilim insanları küresel ısınma risklerini azaltmak için emisyonların acilen azaltılması gerektiğini vurguladıkça bu eğilim endişe verici hale gelmektedir.

Çevresel ve Ekonomik Etkiler

CO2 Emisyonları: Kömür, insan faaliyetlerinden kaynaklanan en büyük CO2 emisyonu kaynağı olmaya devam etmektedir ve bu da uluslararası iklim hedeflerine ulaşmak için azaltılmasını kritik hale getirmektedir.

İş Güvensizliği: Kömürden uzaklaşmanın, özellikle milyonlarca kişinin kömür madenlerinde çalıştığı Çin ve Hindistan'da önemli iş kayıplarına yol açması beklenmektedir. 2035 yılına kadar yarım milyona kadar kömür işçisi işini kaybedebilecektir.

Küresel Kömür Talebi ve Üretimi

2023'te Tüm Zamanların En Yüksek Seviyesi: Küresel kömür talebi, gelişmiş ekonomilerdeki keskin düşüşlere rağmen gelişmekte olan ve gelişmekte olan ekonomilerdeki artan taleple yönlendirilen 2023'te 8,5 milyar tonu aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.

Küresel Genel Bakış

Başlıca Ekonomiler ve Yörüngeleri

Sanayileşmiş Milletler: Birçok gelişmiş ülke, iklim hedefleriyle uyumlu bir hızda fosil yakıtları aşamalı olarak ortadan kaldırmak için mücadele etmekte ve bu da küresel emisyon azaltma çabalarını daha da karmaşık hale getirmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa: Her iki bölgede de fosil yakıt bazlı güç üretiminde, özellikle kömürde bir düşüş görülmüştür. Bu düşüş, yenilenebilir enerji kaynaklarının artışına ve ABD'de doğal gaz kullanımının artmasına bağlanmaktadır.

Kömür ve linyit madenciliğini göz önünde bulundurarak, Avrupa Yeşil Mutabakatı, AB'yi güçlü ve rekabetçi bir ekonomiye sahip adil ve müreffeh bir topluma dönüştürmeyi amaçlayan bir stratejidir; burada büyüme yoğun kaynak kullanımından ayrıştırılır ve sera gazlarının net emisyonları ortadan kaldırılır. Bu hedefe ulaşmak için AB'nin enerji sektörünü hızla karbondan arındırması ve önemli sosyoekonomik etkiler yaratması gerekecektir. 108 Avrupa bölgesinde kömür altyapıları bulunmaktadır ve yaklaşık 237.000 kişiye istihdam sağlamaktadır, bunların 185.000'i kömür ve linyit madenlerinde çalışmaktadır.

Kömür ve linyit madenciliğinin ekonomik önemi, birçok AB ülkesinin kömürle çalışan elektrik santrallerini ve bunları besleyen madenleri aşamalı olarak kaldırma planlarını duyurmasıyla azalmıştır. Sosyal uyumu güçlendirmek, nüfusu korumak, insana yakışır iş sağlamak ve yeni ekonomik faaliyetler geliştirmek için önlemlerin zamanında planlanması ve uygulanması gerekmektedir.

İstatistikler: AB, geçen yıl elektriğinin %22'sini rüzgar ve güneşten üretirken, ABD %15 üretmiştir.

Zorluklar: İlerlemeye rağmen, ne ABD ne de AB, geçişlerini engelleyebilecek ekonomik ve politik zorluklarla karşı karşıya kalarak 1,5 santigrat derecelik iklim hedefini karşılama yolunda değildir.

Azalan Talep: Gelişmiş ekonomilerde kömür tüketiminin, yenilenebilir enerjinin genişlemesi ve zayıf elektrik talebi büyümesi nedeniyle azalmaya devam etmesi beklenmektedir.

Ukrayna Krizi ve Enerji Jeopolitiği

Ukrayna'daki savaş, küresel enerji jeopolitiğini önemli ölçüde etkileyerek enerji güvenliği ile enerji geçişi arasındaki ikilemi yoğunlaştırmıştır. Rus kömürüne uygulanan yaptırımlar, küresel kömür piyasaları üzerinde derin bir etki yaratmıştır.

Piyasa Stresi: Ukrayna ihtilafından önce bile, kömür piyasası, yüksek enerjili kömüre olan artan talep, yatırım eksikliği ve yaklaşan gaz kıtlığı nedeniyle stres altındaydı.

Yaptırım Etkileri: Yüksek enerjili kömürün önemli bir tedarikçisi olan Rusya'nın pazar erişimi kısıtlanmış ve bu da tedarik zincirinde önemli kesintilere neden olmuştur. Bu yaptırımlar, Rus kömürünü geleneksel olarak tüketmeyen pazarlara yönlendirmiş ve Avrupa ve Kuzey Asya pazarlarında kıtlıklara yol açmıştır.

Enerji Güvenliği ve Enerji Geçişi: Çatışma, mevcut gerginlikleri daha da kötüleştirmiştir ve enerji güvenliğini korumak ile agresif enerji geçişi hedefleri arasındaki kırılgan dengeyi vurgulamıştır. Jeopolitik manzara, kömür ticaret politikasına hakim olmaya devam etmesi beklenen yaptırımlar ve büyük güç çatışmaları tarafından yeniden şekillendirilmiştir.

Bölgesel Etkiler: Krizin tetiklediği enerji güvensizliği, Avrupa'daki enerji geçişini hızlandırırken, birçok Asya ülkesini kömüre bağımlı kalmaya zorlamıştır.

Geçici Artışlar: Avrupa, Rusya-Ukrayna çatışmasının neden olduğu enerji krizi nedeniyle kömür kullanımında geçici artışlar yaşanmışsa da bu eğilimin 2025 yılına kadar tersine dönmesi beklenmektedir.

Çin ve Hindistan

Çin ve Hindistan: Bu ülkeler, hem kömür hem de yenilenebilir enerji kaynaklarının aynı anda geliştirildiği artan elektrik talebinin ön saflarında yer almaktadır. Yeni kömür santralleri, ekonomik büyümelerini sürdürmeleri için kritik öneme sahip olmakla birlikte karbon emisyonlarına da önemli ölçüde katkıda bulunmaktadır.

Çin: Dünyanın en büyük güç üreticisi olarak Çin'in elektrik üretimi büyük ölçüde kömüre bağımlı olmuştur. Ancak, yenilenebilir enerjinin genişletilmesinde önemli adımlar atılmaktadır.

Dönüm Noktası: Analistler, Çin'in yakında kömür güç üretiminde zirveye ulaşacağını ve karbon içermeyen gücün önümüzdeki yıllarda kömürü geride bırakmasının beklendiğini öngörmektedir.

Küresel Etki: Çin'in küresel güç üretimindeki önemli payı göz önüne alındığında, burada kömür gücünde bir zirve küresel bir zirveye işaret edebilecektir.

Hindistan: Hindistan yenilenebilir enerji hedeflerine bağlıdır ancak ekonomik kalkınma ihtiyaçlarını karşılamak için kömüre güvenmeye devam etmektedir.

Zorluklar: Milyonlarca insan için güvenilir ve uygun fiyatlı güç ihtiyacı, Hindistan'ın kömürü hızla aşamalı olarak sonlandırmasını zorlaştırmaktadır.

Uluslararası Enerji Ajansı/IEA'nın 2026 Tahmini: IEA, özellikle Çin'de yenilenebilir enerji kapasitesinin genişlemesiyle büyük ölçüde yönlendirilen, 2023 seviyelerine kıyasla 2026'da küresel kömür talebinde %2,3'lük bir düşüş öngörmektedir.

Yenilenebilir Enerji Genişlemesi: 2026'ya kadar küresel yenilenebilir kapasite genişlemesinin yarısından fazlasının Çin'de gerçekleşmesi beklenmektedir ve bu da Çin kömür talebinde 2024'ten itibaren düşüşe ve 2026'ya kadar bir daha büyük bir düşüşe yol açacaktır.

Asya

Artan Tüketim: Güneydoğu Asya'nın 2025 yılına kadar kömür tüketiminde ABD ve AB'yi geçmesi ve 2026 yılına kadar büyümeye devam etmesi bekleniyor.

Ekonomik Büyüme: Bölgenin ekonomik büyümesi büyük ölçüde kömüre bağımlıdır ve bu da onu küresel kömür pazarında önemli bir oyuncu haline getirmektedir.

Gelişmekte Olan Ülkeler ve Yenilenebilir Enerji

Finansman Sorunları: Gelişmekte olan ülkeler yenilenebilir enerji projelerini devreye alırken önemli finansal engellerle karşı karşıyadır.

Vaka Çalışmasıı: Endonezya, daha zengin ülkelerden gelen mali yardıma bağlı olarak 2040 yılına kadar kömürün aşamalı olarak sonlandırılabileceğini belirtmiştir.

AB ve ABD gibi gelişmiş ekonomiler kömür talebinde rekor düşüşler (yaklaşık %20) görürken, Hindistan (%8 artış) ve Çin (%5 artış) gibi gelişmekte olan ekonomiler ise artan elektrik talebi ve zayıf hidroelektrik üretimi nedeniyle önemli artışlar yaşamıştır. Üç büyük kömür üreticisi olan Çin, Hindistan ve Endonezya, 2023'te üretim rekorları kırarak küresel kömür üretiminin %70'inden fazlasını oluşturmuştur.

Almanya

Almanya'nın Artan İklim Hedefleri: Almanya'nın 2021 İklim Koruma Yasası, 2045 yılına kadar iklim nötrlüğü de dahil olmak üzere iddialı hedefler koymuştur. Bu geçiş, 2030 yılına kadar 860 milyar euro olarak tahmin edilen önemli kamu ve özel yatırımlar gerektirmektedir. Bu karara giden yol on yıl içinde evrimleşmiştir.

2011: Enerji Geçişi ile ilgili ilk kararlar ve kömürün rolü hakkındaki tartışmalar.

2015: Federal Hükümetin İklim Eylem Planı, 2050 yılına kadar CO2 emisyonlarını %80-95 oranında azaltmayı hedefliyordu.

2018/2019: Sosyal ortakları ve paydaşları içeren "Büyüme, Yapısal Değişim ve İstihdam Komisyonu"nun kurulması.

2020: Kömürün Aşamalı Olarak Kaldırılması Yasası'nın (2038'e kadar, muhtemelen 2035'e kadar kömürün sonlandırılması) ve kömür bölgelerine 40 milyar euro yardım sağlayan Yapısal Geliştirme Yasası'nın yürürlüğe girmesi.

Kömür Sektöründe İstihdam: Kömür sektöründe önemli istihdam vardır ve linyit ve taş kömürü santralleri binlerce kişiyi doğrudan ve dolaylı olarak istihdam etmektedir. Ancak kömürün aşamalı olarak kaldırılması, özellikle enerji yoğun endüstrilerde birçok işi etkileyecektir. 2016'daki temel rakamlar şunlardır:

Linyit madenciliği ve enerji santralleri: 19.852 doğrudan iş, toplam 55.586 iş

Taş kömürü enerji santralleri: 5.700 doğrudan iş, toplam 22.685 iş

Taş kömürü madenciliği: 7.480 doğrudan iş (2019'a kadar 0'a düşürüldü)

Kömür Uzlaşması ve Adil Geçiş:"Kömür Uzlaşması", işçilerin haklarını ve geçim kaynaklarını koruyarak Adil Geçişi sağlamayı amaçlamaktadır.

Temel önlemler şunlardır:

Linyit madenlerinde ve enerji santrallerinde operasyonel işten çıkarma yapılmaması.İş kayıpları ve maaş kesintileri için tazminat. Emeklilik tazminatlarıyla erken emeklilik seçenekleri. Geçiş yapan işçiler için devlet tarafından finanse edilen uyum ödenekleri.İş kayıplarını telafi etmek için kömür bölgelerinde yeni, insan onuruna uygun işlerin yaratılması.

Geçiş sürecinde sendika katılımı.

Sendika Perspektifi

Sendikalar Adil Geçiş için üç kritik unsuru vurgular:

Hızlı ve Gerçekçi Enerji Geçişi: Pratik etkileri göz önünde bulundurarak iklim hedeflerine derhal ulaşmak.

Çalışanların Korunması: Etkilenen çalışanlar için mesleki eğitim, ileri eğitim ve sosyal güvenlik önlemlerinin sağlanması.

Proaktif Politik Yaklaşım: Devlet müdahalesi, sosyal ortaklarla işbirliği ve sivil toplum yoluyla kömür bölgelerinde yapısal değişiklikleri şekillendirmek.

Federal Ekonomi ve İklim Eylem Bakanlığı tarafından finanse edilen REVIERWENDE, kömür bölgelerinin yapısal gelişiminde sendikaları ve çalışanları destekler. 10,7 milyon euroluk bütçeye sahip proje, Eylül 2021'de başlamıştır ve şunlara odaklanmaktadır: Bölgesel dönüşümde sendikaları desteklemek. Kömür sahası gelişiminde sendika katılımını artırmak.Toplumsal olarak adil ve iklim dostu model bölgeleri teşvik etmek. Sürdürülebilir gelecekler konusunda ortak bir anlayışı teşvik etmek. Yeni katma değerli ve tarifeye bağlı iyi işler sağlamak.

Kömür aşamalı kaldırmayı yönlendirmek için çeşitli bir komisyon kurulması olumlu bir adımdır. Sendikalar, toplu pazarlık anlaşmaları kapsamındaki yeni, insan onuruna yakışır işler için savunuculuk yaparak dönüşüm süreçlerini şekillendirmeye çalışmakatdır.

Adil Bir Geçiş İçin, Politika Yapıcıların şunları yapması gerekir:

Yenilenebilir enerjileri büyük ölçüde genişletmek.İş yaratma için verimli kamu finansmanı sağlamak.Mesleki eğitim, ileri eğitim ve sosyal güvenlik önlemleri sağlamak.Yapısal değişiklikleri etkili bir şekilde yönetmek için devlet, şirketler ve sendikaları içeren işbirlikçi bir yaklaşım geliştirmek.

Sosyal adaleti sağlarken iklim nötrlüğüne ulaşmak küresel bir görevdir.

Türkiye

Küresel sera gazı salımlarının önemli bir kısmı elektrik üretiminde kullanılan kömürden kaynaklanmaktadır. Türkiye, 2053 yılı için sıfır emisyon hedefi koymuş olsa da mevcut kömür politikaları ile bu hedefe ulaşmak zor görünmektedir.

Kömür ve Sera Gazı Emisyonları

Türkiye’nin Küresel sera gazı salımlarının %46'sı, elektrik sektörü sera gazı salımlarının ise %72'si kömür kullanımı kaynaklıdır. TÜİK verilerine göre, Türkiye'de 2019 yılında toplam sera gazı emisyonu 506,1 milyon ton CO2e olup, bunun %72'si enerji sektöründen kaynaklanmaktadır.TEİAŞ verilerine göre, 2020 yılında kömürlü termik santraller Türkiye'nin elektrik üretiminde %35 paya sahiptir. Son 5 yılda kömür kaynaklı elektrik üretimi %39 artmıştır.

Kömürden Çıkış: 2030 Hedefi

"Karbon Nötr Türkiye Yolunda İlk Adım: Kömürden Çıkış 2030" raporu, Türkiye'nin 2053 sıfır emisyon hedefine ulaşabilmesi için kömürü en geç 2030'a kadar elektrik üretim sisteminden çıkarması gerektiğini belirtmektedir. Raporda yer alan senaryolara göre, mevcut kömür politikalarının devamı halinde 2035 yılında kömürün elektrik üretimindeki payı hala %21,5 olacaktır.Kömürden çıkış senaryosu ve nükleersiz kömürden çıkış senaryosuna göre, kömür 2029 ve 2030 yıllarında elektrik üretim sisteminden tamamen çıkacaktır.

Ekonomik ve Ekolojik Faydalar

Kömür teşviklerinin kaldırılması ve "kirleten öder" ilkesiyle karbon emisyonunun fiyatlandırılması ile kömürden çıkışın 2030 yılına kadar mümkün olduğu değerlendirilmektedir. Yenilenebilir enerji ve yerli kaynakların enerji üretimindeki payının artırılması için kömürden vazgeçilmesi gerekmektedir.Yenilenebilir enerjinin maliyetleri, son yıllarda yaşanan teknolojik gelişmelerle fosil yakıtlara kıyasla düşük maliyetli hale gelmiştir. Özellikle güneş ve rüzgar enerjisi, yeni kömürlü termik santrallerin kurulumu açısından çok daha ucuzdur.

Kömür Teşvikleri ve Alternatifler

Türkiye'nin kömür sektörü, önemli planlı kapasite genişlemelerinin uzun vadeli net sıfır hedefleriyle çeliştiği bir dönüm noktasında durmaktadır. Ekonomik görünüm, istihdam ve katma değerde düşüş, ithalat bağımlılığında ise artış öngörmektedir. Ancak, kapsamlı bir adil geçiş planı ve yenilenebilir enerji yatırımlarının entegrasyonu, daha sürdürülebilir ve ekonomik olarak uygulanabilir bir enerji geleceği için bir yol sunmaktadır.

Türkiye'de kömürle üretilen elektrik enerjisi için çeşitli teşvikler uygulanmaktadır. Bu teşviklerin kaldırılması durumunda kömür kullanımı akılcı bir tercih olmaktan çıkacaktır. Yeni kömür projelerinin teşvik kapsamı dışında tutulması gerektiği ifade edilmektedir. Kömür teşviklerinin kesilmesi durumunda, kömür yatırımlarının neden olduğu çevre ve halk sağlığı maliyetleri önemli ölçüde azalacaktır.

Türkiye'nin 2053 sıfır emisyon hedefine ulaşabilmesi için kömürden çıkışın 2030 yılına kadar gerçekleşmesi gerekmektedir. Mevcut kömür politikalarının devam etmesi durumunda, 2053 karbon nötr hedefine ulaşmak zor olacaktır. Yenilenebilir enerji ve depolama teknolojilerinde yaşanan maliyet düşüşleri, fosil yakıtların yerini alabilecek ekonomik alternatifler sunmaktadır. Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde uygulanacak Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması, Türkiye'nin kömür teşviklerini kaldırıp karbon emisyonlarını fiyatlandırma konusunda adımlar atmasını ekonomik bir zorunluluk haline getirmektedir.

Yeşil Dönüşüm

Yeşil dönüşüme yönelik küresel ve ulusal ihtiyaç acildir. Türkiye, kömür ve fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına doğru geçiş yaparak yeşil yenilikleri ve finansmanı benimsemelidir.

Enerji Geçişi

Enerji geçişi, kömürden yenilenebilir enerjiye geçişi içerir. Bu süreç maliyetli ve karmaşıktır, yeni teknolojiler ve uluslararası iş birliği gerektirir. Türkiye, bu geçişin farklı aşamalarında olan Almanya ve Polonya gibi ülkelerden ders çıkarabilir.

Yeşil Finans

Yeşil dönüşümü desteklemek için Türkiye'nin yeşil finans mekanizmaları geliştirmesi gerekiyor. Bu, sürdürülebilir ve çevre dostu projelere yatırımı teşvik eden finansal ürünler yaratmayı da içeriyor.

Gelecek Tahminleri ve Zorluklar

Dünyanın ikliminin geleceği büyük ölçüde ulusların enerji geçişlerini nasıl yönettiğine bağlıdır. Burada temel soru: ülkelerin yalnızca emisyonları kademeli olarak azaltmakla kalmayıp aynı zamanda karbondioksit emisyonlarında derin ve hızlı kesintiler elde etmek için yenilenebilir enerji dağıtımını hızlandırıp hızlandıramayacaklarıdır.

Karbonsuz bir elektrik sektörüne geçiş kritik bir dönüm noktasındadır. Yenilenebilir enerji kayda değer ilerlemeler kaydetmiş olsa da, özellikle gelişmekte olan ülkelerde elektrik talebinin artması kömür ve gaz kullanımını artırmaya devam etmektedir. Yenilenebilir enerjinin etkili ve hızlı bir şekilde devreye alınması, enerji sektörü emisyonlarında önemli azalmalar elde etmek ve küresel iklim hedeflerine ulaşmak için olmazsa olmazdır.

Elektrik üretimi, rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının hızla büyümesiyle küresel olarak önemli değişiklikler geçirmektedir. Bu gelişmelere rağmen, kömür ve gaz gibi fosil yakıtlar, artan küresel elektrik talebi nedeniyle baskın olmaya devam etmektedir.

Gelecek Görünümü

Eylem İçin Aciliyet: Küresel iklim hedeflerine ulaşmak için ülkelerin yenilenebilir enerjiye geçişlerini hızlandırmaları gerekmektedir. Bunun için önemli finansal yatırımlar, politika desteği ve uluslararası iş birliği gerekecektir.

Olumlu Eğilimler: Rüzgar ve güneş enerjisinin hızlı büyümesi, daha temiz enerjiye geçişin mümkün olduğunu ve halihazırda devam ettiğini göstermektedir.

Karbonsuzlaştırma Senaryoları: Küresel sıcaklık artışlarının 1,5°C ile sınırlı olduğu hızlandırılmış enerji geçiş senaryolarında, deniz yoluyla taşınan termik kömüre olan talep 2050 yılına kadar %68 düşebilir.

Teknolojik Yenilik: Yeşil ve düşük karbonlu teknolojilerin ticarileştirilmesinin hızı bu geçişi önemli ölçüde etkileyecektir. İthalata bağımlı ekonomilerin enerji güvenliği risklerini azaltmak için tüm yenilikçi teknoloji seçeneklerini keşfetmeleri gerekecektir.

İş Liderleri İçin Öneriler

Yenilenebilir Enerjiye Yatırım Yapın: Rüzgar, güneş ve diğer yenilenebilir enerji projelerine yatırımlara öncelik verin

Politika Savunuculuğu: Yenilenebilir enerjinin hızla yaygınlaştırılmasını ve fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılmasını teşvik eden politikaları destekleyin.

Uluslararası İşbirliği: Gelişmekte olan ülkelerin temiz enerjiye geçişlerini desteklemek için ortaklıklar ve işbirliklerine katılın.

Yenilik ve Verimlilik: Enerji verimliliğini artıran ve karbon ayak izlerini azaltan yenilikçi teknolojilere ve uygulamalara odaklanın.

Bu eğilimleri anlayarak ve proaktif adımlar atarak, işletmeler sürdürülebilir ve dayanıklı bir enerji geleceği şekillendirmede önemli bir rol oynayabilir.

Dünya daha sürdürülebilir uygulamalara doğru kayarken küresel enerji manzarası önemli değişiklikler geçirmektedir. Sera gazı emisyonlarına büyük katkıda bulunan kömür sektörü bu değişikliklerden özellikle etkilenmektedir.

Küresel Kömür Talebinde Düşüş

2020'de kömüre olan talep, çeşitli faktörler nedeniyle dünya çapında önemli ölçüde düşmüştür:

Pandemi Kapatmaları: COVID-19 salgını, endüstrilerin kapanması ve insanların evde kalmasıyla enerji tüketiminde bir azalmaya yol açmıştır.

Finansman Zorlukları: Kömür projeleri için finansman sağlamada artan zorluk, yeni kömürle çalışan elektrik santrallerinin geliştirilmesini ve inşasını durdurmaktadır.

Genel Kapasite Azalması: Birçok bölge kömür santrallerini boşta bırakmaktadır.

Temiz Enerjiye Geçiş

Yenilenebilir Enerji: Yenilenebilir enerjiye doğru küresel geçişin hızlanması, kömür talebini ve emisyonları azaltması beklenmektedir. Ancak bu geçişin hızı bölgeye göre değişecektir.

Karbon Yakalama ve Tutma: Karbon yakalama ve tutma teknolojileri, kömür bazlı enerji üretiminden kaynaklanan CO2 emisyonlarının yönetilmesinde önemli bir rol oynayacaktır.

Sosyo-Ekonomik Zorluklar

İşçi Geçişi: Kömür talebindeki düşüşten etkilenen kömür işçilerini ve toplulukları desteklemek için etkili geçiş planlarına ihtiyaç vardır. İspanya gibi ülkeler, alternatif istihdam fırsatları sunarken kömürü aşamalı olarak sonlandırarak örnek teşkil etmiştir.

Sendikalar, iklim politikalarının çalışanları olumsuz etkilememesini sağlayarak Paris Anlaşması'nın temel ilkelerinden biri olan "Adil Geçiş"i savunmaktadır.

Piyasa Dinamikleri

Kok Kömürü: Kok kömürü fiyatının, sıkı arz ve güçlü talep nedeniyle kısa vadede yüksek kalması beklenmektedir. Hidrojen enjeksiyonunun ve diğer düşük karbonlu teknolojilerin benimsenmesi, geleneksel kok kömürlerine olan talebi önemli ölçüde etkileyecektir. Agresif karbon giderme senaryoları altında, metalurjik kömüre olan talep %60'ın üzerinde azalabilir. Metalurjik kömür ticaretinin geleceği, çelik endüstrisinin yeni teknolojilere ne kadar etkili bir şekilde uyum sağladığına ve karbon ayak izini ne kadar azalttığına bağlı olacaktır.

Termal Kömür: Termik kömür talebinin Avrupa'da zayıflaması ancak gelişmekte olan Asya ekonomilerinde güçlü kalması öngörülmektrdir. Fiyatların 2024'te ortalama 170$/ton civarında olması ve 2027'ye kadar 130$/tona düşmesi beklenmektedir.

Kömür Arzında Yatırım Eğilimleri

Yeni kömür arzına yapılan yatırımlar, madenciler kapasiteyi artırmak yerine hissedar getirilerine odaklandığından zayıf kalmaya devam ediyor.

Sermaye Yatırım Görünümü: Kömüre (Çin hariç) sermaye yatırımı görünümü, özellikle termik kömürde 2022'de yaklaşık %20'lik bir düşüş gösteriyor. Bu temkinli yaklaşım, daha geniş ekonomik belirsizlikleri ve finansal istikrara odaklanmayı yansıtıyor.

Arz Kısıtlamaları: İşgücü kıtlığı ve artan operasyonel maliyetler zorluklara ekleniyor ve yakın vadede büyüme potansiyelini sınırlıyor.

Kömür Madenciliğini Döngüsel Ekonomi Prensipleriyle Entegre Etmek

Kömür madenciliğini döngüsel ekonomi prensipleriyle entegre etmek için çeşitli stratejiler kullanılabilir:

Malzeme Geri Kazanımını Maksimize Etmek:

Geri Dönüşüm ve Yeniden Kullanım: Maden atıklarından ve ekipmanlarından değerli malzemeleri geri kazanın. Madencilik makinelerini ömrünü uzatmak ve yeni kaynaklara olan ihtiyacı azaltmak için yeniden kullanın ve yenileyin.

Atık Yönetimi: Atıkları en aza indirmek ve yan ürünlerin geri kazanımını en üst düzeye çıkarmak için atık ayırma ve seçici işleme uygulayın.

Arazi Geri Kazanımı ve Yeniden Kullanım:

Rehabilitasyon: Toprağı konturlayarak, üst toprağı yayarak ve bitki örtüsü ekerek ekosistemi eski haline getirin, böylece araziyi yeni ekonomik faaliyetler için uygun hale getirin.

Yeni Arazi Kullanımları: Tarım, ormancılık, endüstriyel alanlar veya fotovoltaik parklar gibi yenilenebilir enerji projeleri için geri kazanılmış maden arazisi geliştirin.

Sürdürülebilir Tasarım ve Operasyonlar:

Cevher Ayıklama ve Seçici İşleme: Çıkarma sırasında cevherin atıktan ayrılmasını iyileştirerek atık oluşumunu azaltın.

Kazılmış Malzemelerin Kullanımı: Çevresel etkiyi en aza indirmek ve yeni kaynaklara olan ihtiyacı azaltmak için kazılan malzemeleri inşaat ve dolgu için kullanın.

Ekonomik ve Sosyal Entegrasyon:

Toplum Katılımı: Yerel toplulukları ve paydaşları maden kapatma ve arazi ıslahı için planlama ve karar alma süreçlerine dahil edin.

İş Yaratma: Madencilik ile ilgili istihdam kaybını telafi etmek için rehabilite edilmiş maden alanlarında yeni ekonomik faaliyetler ve iş fırsatları geliştirin.

Çevre Koruma:

Kimyasal Stabilite: Yüzey suyu ve yeraltı suyunun kirlenmesini önlemek için reaktif maden atıklarını işleyin.

Peyzaj İyileştirme: Ağaçlandırma uygulayarak ve rekreasyon alanları oluşturarak peyzaj estetiğini ve biyolojik çeşitliliği artırın.

Bu stratejileri benimseyerek kömür madenciliği döngüsel bir ekonomi modeline geçebilir, çevresel etkiyi azaltabilir, sürdürülebilir kalkınmayı teşvik edebilir ve madencilik bölgelerinde ekonomik ve sosyal dayanıklılığı destekleyebilirsiniz.

SONUÇ

Kömürün geleceği, jeopolitik, ekonomik ve teknolojik güçlerin karmaşık bir etkileşimi tarafından şekillendirilmiştir. Ukrayna krizi, enerji güvenliği ve enerji geçişi arasındaki gerilimi artırmıştır, Rus kömürüne uygulanan yaptırımlar küresel pazarları altüst etmiştir. Düşük karbonlu teknolojilerin benimsenmesi ve çelik endüstrisinin karbondan arındırılması, bu zorlukların üstesinden gelmede kritik öneme sahip olacaktır. Yatırım eğilimleri ve hidrojenin artan rolü, kömür yatırımcılarının faaliyet göstermesi gereken gelişen manzarayı vurgulamıştır. Kömür sektörünün belirsiz geleceğinde yol alabilmek için bu dinamikleri anlamak büyük önem taşıyacaktır.

Çoğu ülkedeki yasal çerçeveye göre, artık madencilik faaliyetleri için kullanılmayan araziler geri kazanılmalıdır. Son atık yığınlarının konturlanması, üst toprak yayılması ve ormanlandırma gibi çalışmalar madencilik şirketleri tarafından tanımlanmakta, maliyetlendirilmekte ve uygulanmaktadır. Ancak bu zorunlu müdahaleler, özellikle uzun bir kömür sömürüsü geçmişine sahip bölgelerde, enerji geçişi ve karbonsuzlaştırma nedeniyle ekonomik faaliyetteki azalmayı telafi etmek için yeterli değildir. AB Adil Geçiş Mekanizması gibi mekanizmalardan gelen mali desteğe dayanan ek önlemler ve yeni arazi kullanımları gereklidir. Bununla birlikte kömür madenciliği tünelleri pompalı depolama hidroelektrik santralleri için yeraltı su rezervuarları olarak da hizmet verebilir.

ABD Hakkında Kapsamlı Rapor

Fosil yakıtlar, özellikle kömür, tarihsel olarak ABD'nin elektrik üretiminde önemli bir rol oynamıştır. Ancak, doğal gaza ve yenilenebilir enerji kaynaklarına doğru son dönemdeki kaymalar, karbondioksit emisyonlarında ve diğer zararlı kirleticilerde önemli bir azalmaya katkıda bulunmuştur. Kömürün elektrik üretimindeki rolünün farklı eyaletlerdeki evrimini incelenmiş ve 2001'den 2023'e kadar olan eğilimleri ve değişiklikleri vurgulanmıştır.

Genel Bakış

Kömürün Gerilemesi: 2001'de kömür, 32 eyalette en önemli elektrik yakıtıyken geçen yıl (2023) sadece 10 eyalette lider olmuştur.

Doğal Gaz Artışı: Doğal gaz, kömürün yerini büyük ölçüde almış ve birçok eyalette birincil elektrik kaynağı haline gelmiştir.

Yenilenebilir Enerji Büyümesi: Rüzgar ve güneş enerjisi, özellikle Ortabatı ve diğer bölgelerde elektrik karışımına önemli katkıda bulunanlar olarak ortaya çıkmıştır.

İklim Hedefleri: Kömürden gaza ve yenilenebilir enerjiye geçiş, Başkan Biden tarafından belirlenen bir hedef olan enerji sektöründe sıfır emisyona ulaşmak için çok önemlidir.

Eyalet Eyalet Analiz

Alabama

2001: Kömür, Alabama'nın elektriğinin yarısından fazlasını sağladı.

2014: Doğal gaz en büyük kaynak oldu, ardından nükleer geldi.

2023: Kömürün katkısı %14'e düştü ve hidro en büyük yenilenebilir kaynak oldu.

Alaska

Yirmi Yıllık Trend: Doğal gaz baskın enerji kaynağı oldu.

Yenilenebilir Enerji Hedefi: 2025 yılına kadar elektriğin %50'sinin yenilenebilir kaynaklardan sağlanması hedefleniyor ancak sınırlı ilerleme kaydedildi.

Arizona

Değişim: Doğal gaz 2016 yılında kömürü geçti ve gaz artık eyaletin elektriğinin %46'sını sağlıyor.

Nükleer Enerji: Ülkenin ikinci büyük nükleer santraline ev sahipliği yapıyor.

Yenilenebilir Hedefler: Kamu hizmetleri tarafından belirlenen gönüllü hedefler.

Arkansas

Son Değişiklik: Doğal gaz, 2022'de kömürü geride bırakarak en büyük güç üretim kaynağı haline geldi.

California

Temiz Enerji Lideri: Eyaletin gücünün yarısından fazlası yenilenebilir ve karbonsuz kaynaklardan geliyor.

Zorluklar: Güneş enerjisindeki hızlı büyümeyi azalan nükleer enerjiyle dengelemek.

Colorado

Rüzgar Enerjisi Büyümesi: Rüzgar türbinleri artık eyaletin elektriğinin dörtte birinden fazlasını sağlıyor.

Gelecek Planları: 2040 yılına kadar %100 yenilenebilir elektrik hedefliyor.

Connecticut

Doğal Gaz Hakimiyeti: Gaz artık eyaletin gücünün neredeyse %60'ını sağlıyor ve son kömür santrali 2021'de emekliye ayrıldı.

Delaware

Doğal Gaz Yerine Geçmesi: Gaz, 2010 yılında birincil güç kaynağı olarak kömürün yerini aldı.

Emisyon Azaltma: Karbondioksit emisyonlarında önemli düşüş.

Florida

Doğal Gaz Genişlemesi: Gaz artık eyaletin elektriğinin dörtte üçünü sağlıyor.

Güneş Enerjisinin Benimsenmesi: Yavaş ama büyüyor.

Georgia

Kömür Azalması: Kömürle çalışan üretimde keskin bir düşüş, yakın zamanda yeni nükleer kapasite eklendi.

Güneş Enerjisi Artışı: Güneş enerjisinin artan katkısı.

Hawaii

Petrol Bağımlılığı: Petrolden yenilenebilir enerjiye geçiş, 2045'e kadar %100 temiz enerji gibi iddialı bir hedef.

Son Önemli Nokta: 2022'de son kömür santralinin kapatılması.

Idaho

Hidro Hakimiyeti: Hidro, eyaletin gücünün çoğunu sağlıyor, rüzgar ve güneş ise yükselişte.

Illinois

Nükleer Liderlik: Nükleer enerji onlarca yıldır en önemli kaynak.

Kömür Azalması: Kömürle çalışan üretimde önemli bir düşüş.

Indiana

Doğal Gaz Artışı: Gaz gücünde hızlı artış, artık eyaletin elektriğinin neredeyse %40'ı.

Rüzgar Enerjisi: Artıyor ancak hala daha küçük bir pay.

Iowa

Rüzgar Enerjisi Artışı: Rüzgar artık eyaletin elektriğinin neredeyse %60'ını sağlıyor. Kömür Gerilemesi: Kömürle çalışan üretimde keskin düşüş.

Kansas

Rüzgar Enerjisi Hakimiyeti: Rüzgar 2019'da kömürü geçti ve en büyük kaynak olmaya devam ediyor.

Kentucky

Kömür Kalesi: Kömür, düşüşe rağmen eyaletin elektriğinin çoğunu üretmeye devam ediyor.

Louisiana

Doğal Gaz Genişlemesi: Gaz artık eyaletin elektriğinin %76'sını sağlıyor.

Maine

Yenilenebilir Lider: Eyaletin gücünün çoğu yenilenebilir kaynaklardan geliyor.

Elektrik İthalatı: Yakın eyaletlerden ve Kanada'dan ithal edilen önemli miktarda güç.

Maryland

Doğal Gaz Büyümesi: Gaz geçen yıl nükleeri geçerek en büyük güç kaynağı oldu.

Yenilenebilir Zorunluluk: 2030'a kadar %50 yenilenebilir elektrik gerektiriyor.

Massachusetts

Güneş Enerjisi Büyümesi: Güneş enerjisinde hızlı artış, artık eyaletin elektriğinin neredeyse dörtte biri.

Kömürün Aşamalı Olarak Kaldırılması: Kömürle çalışan üretim 2018'de sona erdi.

Michigan

Doğal Gaz Liderliği: Gaz artık elektriğin en büyük kaynağı.

Nükleer Enerji: Emisyonsuz elektriğe önemli katkı sağlıyor.

Michigan

Rüzgar Enerjisi Lideri: Rüzgar geçen yıl en büyük enerji üreticisi oldu.

Yenilenebilir Hedefler: 2040 yılına kadar %100 karbonsuz elektrik hedefliyor.

Mississippi

Doğal Gaz Hakimiyeti: Gaz artık eyaletin elektriğinin dörtte üçünden fazlasını sağlıyor.

Kömürün Gerilemesi: Kömürün payı %59'a düştü, doğal gaz ve rüzgar kazanç sağlıyor.

Montana

Kömür ve Hidro: Kömür baskınlığını koruyor, ancak hidro ve rüzgar artıyor.

Nebraska

Rüzgar Enerjisinde Artış: Rüzgar enerjisinde önemli büyüme.

Nükleer Gerileme: Santrallerin kapanmasının ardından nükleer enerjide azalma.

Nevada

Güneş Enerjisi Büyümesi: Güneş enerjisi artık ikinci en büyük elektrik kaynağıdır.

Kömür Gerilemesi: Kömür yakıtlı üretimde devam eden azalma.

New Hampshire

Nükleer Hakimiyet: Nükleer hala en büyük güç kaynağıdır.

Yenilenebilir Zorunluluk: 2025 yılına kadar %25 yenilenebilir elektrik gerektirir.

New Jersey

Doğal Gaz ve Nükleer: Gaz artık en büyük kaynaktır, nükleer ikinci sıradadır.

Yenilenebilir Enerji Standardı: 2030 yılına kadar %50 yenilenebilir elektrik hedefler.

New Mexico

Yenilenebilir Potansiyel: Rüzgar ve güneş enerjisinde önemli büyüme.

İhracat Potansiyeli: Yenilenebilir enerji ihraç etmek için yeni iletim projeleri.

New York

Doğal Gaz Genişlemesi: Gaz, nükleer enerjide düşüşle payını artırdı.

Yenilenebilir Hedefler: 2030 yılına kadar %70 yenilenebilir elektrik hedefler.

Kuzey Karolina

Doğal Gaz Artışı: Gaz artık eyaletin elektriğinin %40'ından fazlasını sağlıyor.

Güneş Enerjisi: Eyaletin elektriğinin neredeyse onda biri güneşten geliyor.

Kuzey Dakota

Rüzgar Gücü Büyümesi: Rüzgar artık eyaletin elektriğinin %36'sını sağlıyor.

Kömür Hakimiyeti: Kömür birincil kaynak olmaya devam ediyor.

Ohio

Doğal Gaz Patlaması: Gaz artık eyaletin elektriğinin yaklaşık %60'ını sağlıyor.

Yenilenebilir Kısıtlamaları: Yeni rüzgar ve güneş projelerine önemli muhalefet.

Oklahoma

Rüzgar Gücü Büyümesi: Rüzgar, 2022'de kısa bir süreliğine en büyük güç kaynağı haline geldi.

Doğal Gaz Hakimiyeti: Gaz şu anda en büyük kaynak.

Oregon

Hidro Hakimiyeti: Hidro, rüzgarın büyümesiyle birincil güç kaynağı olmaya devam ediyor. Yenilenebilir Mandası: 2040 yılına kadar %50 yenilenebilir elektrik gerektirir.

Pensilvanya

Doğal Gaz Artışı: Gaz artık en büyük elektrik kaynağıdır.

Nükleer Baskı: Gaz rekabeti nükleer santralleri etkiliyor.

Rhode Island

Güneş Büyümesi: Güneş enerjisinde hızlı artış.

Yenilenebilir Mandası: 2033 yılına kadar %100 yenilenebilir elektrik hedefliyor.

Güney Karolina

Nükleer Hakimiyet: Nükleer en büyük kaynak olmaya devam ediyor.

Doğal Gaz Büyümesi: Gaz son on yılda iki katından fazla arttı.

Güney Dakota

Rüzgar Enerjisi Lideri: Rüzgar artık eyaletin elektriğinin yarısından fazlasını sağlıyor.

Tennessee

Nükleer Genişleme: Yeni reaktör tamamlandı ve doğal gaz üretimi arttı.

Teksas

Doğal Gaz Lideri: Gaz, önemli rüzgar enerjisi büyümesiyle en büyük kaynak olmaya devam ediyor.

Yenilenebilir Büyüme: Rüzgar ve güneş enerjisinde hızlı artış.

Utah

Kömür Hakimiyeti: Kömür hala önde ancak düşüşte.

Güneş Enerjisi Büyümesi: Güneş en büyük yenilenebilir kaynaktır.

Vermont

Yenilenebilir Lider: Nükleer santral kapandıktan sonra neredeyse tüm elektrik yenilenebilir kaynaklardan.

Virginia

Doğal Gaz Genişlemesi: Gaz artık en büyük kaynaktır ve artan bir güç talebi vardır.

Yenilenebilir Hedefler: 2050 yılına kadar %100 karbonsuz elektrik hedefler.

Washington

Hidro Hakimliği: En büyük hidroelektrik güç üreticisi.

Yenilenebilir Zorunluluk: 2045 yılına kadar fosil yakıtlardan tam geçiş gerektirir.

Batı Virginia

Kömür Kalesi: Kömür hala eyaletin elektriğinin %85'inden fazlasını üretiyor.

Yenilenebilir İptali: 2015 yılında yenilenebilir enerji standardı iptal edildi.

Wisconsin

Doğal Gaz Büyümesi: Gaz artık en büyük güç kaynağıdır. Yenilenebilir Hedefler: 2050 yılına kadar %100 karbonsuz elektrik hedefliyor.

Wyoming

Kömür ve Rüzgar: Kömür baskınlığını sürdürüyor ancak rüzgar büyüyor.

İhracat Potansiyeli: Geliştirme aşamasında büyük iletim projeleri.

Kömürden doğal gaza ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş, ABD elektrik üretim manzarasını dönüştürüyor. Özellikle karbon emisyonlarını azaltmada önemli ilerlemeler kaydedilmiş olsa da, birçok eyalet hala büyük ölçüde kömüre güveniyor. Ülke çapındaki iklim hedeflerine ulaşmak, yenilenebilir enerjiye sürekli yatırım, destekleyici politikalar ve güvenilir ve sürdürülebilir bir güç kaynağı sağlamak için yeni teknolojilerin geliştirilmesini gerektirecektir.

Kaynakça:

How Electricity Is Changing, Country by Country By Nadja Popovich Nov. 20, 2023

How Does Your State Make Electricity? By Nadja Popovich Aug. 2, 2024

Here’s where renewable energy is expanding around the world, and where fossil fuels are on the decline By Nadja Popovich Dec. 1, 2023

İklim krizi: Türkiye'nin yakın gelecekte kömürden vazgeçmesi mümkün mü? Fundanur Öztürk, BBC Türkçe, 16 Kasım 2021