FİNANS DÜNYASININ ÖRDEKÇİLERİ
Birlikte çalıştığım eski yöneticilerimden biri, başarı hikayesini anlatırken üniversite yıllarında (1980li yıllar) Adana otogarında ördekçilik yaptığından bahsetmişti.
‘Ördekçilik’ tabirini duymadığımı anlayınca, otogara valizleriyle gelip bilet alacak yolcuları taşıma şirketine yönlendirdiğinde komisyon aldığını bunun isminin de ördekçilik olduğunu açıklamıştı. Gece yarılarına kadar ördek avladığını, bu sayede üniversiteyi okuduğunu uzun uzun anlatmıştı.
Ördekçiliğin, Türkiye’nin eski mesleklerinden biri olduğunu geç öğrensem de artık kim ‘ördekçi’ kim değil anlayabiliyorum.
Zayıflama ürünü satan influencer tabir edilen takipçisi çok meşhur ablalarımız, takipçisi bol, gönlü zengin ‘proje’ pazarlayan yağız delikanlı abilerimiz, lüks villa projelerinden ev satan lüks araçlarıyla poz veren genç güzel, dolgulu-botokslu hanım kızlarımız...vb şöyle bir baktığınızda hepsinin farklı bir sisteme hizmet eden elemanlar(ördekçiler) olduğunu görüyoruz.
Affınıza sığınarak amiyane tabirle bu sistemin ördeklerini toplayıp el birliliğiyle yoldukları ya da yolunmasına hizmet ettikleri gün gibi ortada..
Gelelim finans dünyasının bol şatafatlı, bol paralı hayatlarına..
Uzun zamandan beri finans dünyasında finansal ürünler konusunda bizleri-küçük yatırımcıları etkilemeye çalışan, gel-gel yapan, takipçisi bol, yaşamları zengin ve renkli üstad ve hüstadlarla birarada yaşıyoruz.
Sosyal medyada, özellikle twitterda yer alan bu üstad ve hüstadlar genellikle halk dostu görünümüne bürünmüş, yardıma muhtaçlara-depremzedelere yardım ederek gözler önüne seren, güven kazanan, Cuma günleri ‘hayırlı Cumalar, Allah’ın rahmeti bereketi üzerimizde olsun’ mesajlarıyla dini temalar paylaşan, zaman zaman takipçilerinden gelen ‘bana şu kadar kazandırdın Allah senden razı olsun ponçikli abi’ mesajlarını paylaşan, takipçisi bol, ‘ben kazandım siz de kazanın’ diye bir lokma lotunu paylaşan kişilerdir…
Bu mubarek üstadlarımız, borsa coşarken saniyeye 10 mesajı sığdırırken, borsa çöküşlerinde ise ne hikmetse hasta analarının-babalarının yanına giderek bir süre kendilerine ulaşılamamaktadır. ‘Aradığınız üstada şu an ulaşılamaktadır lütfen daha sonra deneyiniz’
Kimi zaman bu üstadları kripto varlık önerirken kimi zaman hisse senedi önerirken kimi zaman halka arz önerirken görüyoruz. Telegram grupları ayrı renkli, eğitimleri ayrı coşkulu, hayatları bol tüyoludur.. Seans başında ‘AXXXL bugün götürüyoruz abi’ diye mesaj atarken seans bitiminde ‘SXXXA’yı nasıl da çaktık’ diye mesaj atarlar.
Son dönemde borsada görülen haraketlenme, halka arzların artması hissesenedi yatırımcı sayısının 8.5 milyona ulaşmasını sağlamıştır. (Senelerce hissesenedi yatırımcı sayısı 1.5 milyon civarındaydı) Ee hal böyle olunca yatırımcı başına düşen üstad sayısının da artmıştır. Ailenizin üstadcısı geldi hanım…Borsanın Abubakarı, Borsanın Triliçesi, Borsanın Ballı-Kaymaklısı… hep twitter aleminde at koşturmaktadır.
Sermaye piyasaları ile ilgili her türlü yasal düzenleme ve yatırımcıyı koruma Sermaye Piyasası Kurulu’nun sorumluluk alanı olduğu için son dönemde piyasa bozucu eylemlerin tespiti üzerine çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. SPK’nın haftalık olarak yayınladığı bültenlerde sosyal medya taraması ile haklarında inceleme başlattıkları kişilere sadece işlem yasağı getirmekle kalmamış aynı zamanda ciddi para cezaları da uygulamıştır.
Makul bir ekonomik veya finansal gerekçeyle açıklanamayan, borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasaların güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylem ve işlemler, bir suç oluşturmadığı takdirde, ‘piyasa bozucu nitelikte eylem’ olarak tanımlanır.
SPK’nın Seri: VI-104.1 sayılı Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği Md.5/1 gerekçesi ile 2023 yılı Eylül ayından itibaren (son 3 aya ait) kişilere kestiği maddi ceza tutarı 122.217.578,40 TL’ye ulaşmıştır.
Piyasa bozucu işlem niteliğindeki fiyat manipülasyonlarında en yaygın yöntem pump-and-dump(doldur-boşalt) veya scalping’dır. Bu yöntemde seçilen hisse senedi ile ilgili kısa sürede organize hareket edilir. Doldur-boşalt sitemini 4 aşamalı olarak kısaca anlatacak olursak:
1.Aşama (Doldur) : Manipülatör, seçilen hisse senedini düşük fiyattan portföyüne eklemeye-toplamaya başlar(doldur aşaması).
2. Aşama (Ördekçi Görevde) : Portföye alınan hisse senetleri ile ilgili sosyal medyada hisse senedinin fiyatının artmasını destekleyecek olumlu, süslü haberler (Zıttırıbıttırı şirketinin bilmem neredeki arazisinden maden çıkmış gibi) yayılmaya başlanır. Ördekçiler gece gündüz çalışır. (Parlak bir hisse senedini keşfettiğini zanneden yatırımcının heyecanlı olduğu dönemdir)
3.Aşama (Ver Coşkuyu): Hisse senedi ile ilgili haberlerden etkilenen yatırımcılar hisse senedini satın almaya başlar. Yatırımcı ilgisi hisse senedinin fiyatını kısa sürede yükseltir. (Yatırımcıların en mutlu olduğu dönem budur)
4.Aşama (Boşalt) : Hisse senedinin fiyatı istenen köpük seviyesine gelmiştir ve tahtada yeterli alıcı olmuştur. Manipülatör artık portföyündeki hisse senetlerinin satışına başlar. Çok kısa sürede satışını gerçekleştirdiği hisse senedinin fiyatı da hızla düşer. (Yatırımcıların portföylerinde yüksek maliyetli hisse senetlerinin kaldığı dönem)
Bütün bu süreçte hisse senedini toplayan kazanmıştır, onunla birlikte çalışan ‘ördekçi’ kazanmıştır. Tek kaybeden küçük yatırımcı olmuştur.
Finans dünyasının hareketli günlerinde hisse senedi fiyatlarının-kripto varlık fiyatlarının hareketlendiği günlerde kimin ne amaçla işlem yaptığını, kimin kime hizmet ettiğini, kimin ördekçi kimin av, kimin avcı olduğunu bilmesek de bildiğimiz ve söyleyebileceğimiz tek şey ‘söz konusu para olduğunda av da bitmez, avcı da bitmez, ördekçi de bitmez’
Ponçik: Sermaye piyasasında piyasa dolandırıcılığı (manipülasyon), 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPKn) 107 nci maddesinde İşlem Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı ve Bilgi Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı birer suç tipi olarak tanımlanmış ve düzenlenmiştir.
İşlem Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı suçuna ilişkin olarak "sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler" hakkında 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası verileceği, ancak bu suçtan dolayı verilecek olan adli para cezasının miktarının suçun işlenmesi ile elde edilen menfaatten az olamayacağı hükme bağlanmıştır.
Bilgi Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı suçuna ilişkin olarak ise sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerini ve yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek "sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayan" kişilerin 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir.