MERKEZ BANKASI 3.ENFLASYON RAPORU BEĞENİ TOPLADI
Her şey ne kadar hızlı değişiyor. Bu hafta ABD ve Avrupa’da Merkez Bankaları tarafından 25 baz puanlık faiz artışları yapıldı.
Türkiye’de 3. Enflasyon raporu açıklandı. Merkez Bankası başkan yardımcıları değiştirildi. Üçüncü enflasyon raporunda yüzde 22,3 olan yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 58’e revize edildi.
İktisadi anlamda yüzde 200 ve üzeri enflasyona hiperenflasyon deniyor. Hiper enflasyonist ortamlarda gün içerisinde fiyat etiketleri değişebiliyor, artık insanlar vergi yükümlülüklerini ödemekte zorlanıyor hatta ödeyemeyecek düzeye geliyor, iflaslar artıyor, mal ve hizmet fiyatlarında görülen önemli artışla arz-talep dengelerinde bozulma izleniyor, para birimi hızla değer kaybediyor ve toplumun alım gücü büyük oranda düşüyor. Halk dilinde hiperenflasyon ‘dörtnala enflasyon’ olarak biliniyor. Hiperenflasyonda en sık görülen sıkıntılardan biri ülkenin para birimi durmaksızın değer kaybettiği için ev sahipleri ve kiracılar arasında yaşanıyor.
Ev sahipleri kira ücretlerini yabancı para cinsinden istemeye başlıyor hatta bulabilirlerse dairelerini direk yabancılara döviz cinsinden kiraya vermeyi tercih ediyorlar. Aksi takdirde ülkenin kendi para birimi ile kiralandıysa daire ev sahipleri yıl içerisinde kira güncellemesi talep ediyorlar, haklı olarak çalışan kesim geçinemiyor zam talep ediyor. Gelişmiş ülkelerde yılda bir defa yenilenen ücretler hiperenflasyon yaşanan ülkelerde yıl içinde de revize edilmek zorunda kalıyor. Kısacası bir kısır döngü ve istikrarsızlık hali.
Her gün üst üste değişen fiyat etiketleri gördüğümüz bu günlerde yüzde 8 ila yüzde15 aralığı için tanımlanan yüksek enflasyonda yaşadığımızı söylemek hakkaniyetli olmaz. Hiper enflasyon olmasa da çok yüksek enflasyonda olduğumuzu biliyoruz. Geçen yıla oranlara katlanan fiyatlar ile enflasyonu her kesimin hissetmesine rağmen ikinci enflasyon raporunda açıklanan yüzde 22 yıl sonu tahmini hissedilen ve izlenen fiyat artışlarının gerisinde kalan bir tahmindi.
Perşembe günü açıklanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) üçüncü enflasyon raporunu revize ederek 2023 yıl sonu enflasyon oranını yüzde 55 seviyesine yükseltti. Böylece yıl sonu tahminin daha gerçeğe yakın olması, yaklaşımdaki iyileşme hali ekonomiyi takip eden her bireyin içerisini bir nebze olsun rahatlattı. Üçüncü enflasyon raporuna göre 2023 yıl sonuna dek enflasyon yükselmeye devam edecek fakat 2024 ve 2025 yıllarında dezenflasyon görülecek.
Yani enflasyon hızında yavaşlama olacak. Enflasyonda yavaşlama olması fiyatların düşeceği anlamına gelmiyor, fiyatlardaki artış hızının yavaşlaması anlamına geliyor. Enflasyonun 2024 yıl sonu yüzde33 seviyesinde, 2025 yıl sonu ise yüzde15 seviyesinde olması tahmin ediliyor. Bu oranlarda gelişmiş olan ülkeler ortalamasının oldukça üzerinde. Örneğin gelişmiş finans altyapısı ve yüksek refah seviyesi ile meşhur İsviçre’de 2023 ve 2024 için yıl sonu enflasyonu yüzde 2,2 seviyesinde tahmin ediliyor. 2025 içinse enflasyonun İsviçre’de yüzde 2,1 seviyesinde olacağı tahmin ediliyor.
Bu sırada eklemek gerekir ki seçim sonrası TCMB enflasyonla mücadeleyi öncelik sıralamasında en başa koymuş ve değişen politika faizi uygulamasıyla önce 650 baz puan sonra 300 baz puan olmak üzere toplam 950 baz puanlık bir artış yapılmıştı.
Amerika’da Çarşamba Günü 25 baz puan faiz artışı yanı sıra yıl sonuna kadar bir defaya mahsus belki daha kontrollü olmak adına 2 defalık yine 25 baz puan olmak üzere artışlar olabileceği konuşuluyor. ABD’de enflasyon 2022 yılında yüzde 6,2 ile zirve yaptıktan sonra bu yıl sonu için tahmini yüzde 3,5 seviyesinde, 2024 yıl sonu yüzde 1.9 olarak ve 2025 yıl sonu yüzde 1.6 seviyesinde olması tahmin ediliyor.
Avrupa Merkez Bankası’da Perşembe Günü 25 baz puan faiz artışını gerçekleştirdi. Avrupa Bölgesi 2022 yıl sonu yüzde 9,2 enflasyona yükselmişti. Avrupa Merkez Bankası’nın en son tahminine göre Euro bölgesinde enflasyonun 2023 yıl sonu yüzde 5,4, 2024'te yüzde 3 ve 2025'te yüzde 2,2 olacağı tahmin ediliyor.
Akışta önümüze bakarsak Borsa İstanbul’da enflasyon etkisinde yükselen fiyatlarla daha yüksek rakamları göreceğimiz bilançolar gelecektir. Hisse senedi fiyatlarındaki yükseliş trendi devam edebilir. Hisse senedi, seçerken kar miktarları ve firmaların ne kadar büyüdükleri önemli temel analiz ölçütleri olacaktır.
Dolar cephesinde TCMB faiz artış kararlarıyla daha yavaş fiyat hareketleri izlenebilir. Avrupa ve Amerika tarafındaki verilerde güçlü olan tarafın para birimi değer kazanırken, dolar endeksinde oluşacak her seviye emtia fiyatlarına direk etki edecektir.