74. Uzay Zirvesinde Dünya Uzay Teknolojilerinde Son Durum
Her sene Ekim’in ilk haftası, Sovyetler Birliğinin 4 Ekim 1957 tarihinde uzaya ilk insan yapımı uyduyu fırlatmasından dolayı uzay haftası olarak kutlanır.
Buna istinaden Uluslararası Uzay Federasyonu, Birleşmiş Milletler Uzay Ofisi ve farklı ülkelerin uzay ajansları iş birliği ile Ekim’in ilk veya en geç ikinci haftası Uluslararası Uzay Teknolojileri Kongresi düzenlenir ve bu kongre bir nevi uzay teknolojilerinin zirvesi anlamındadır. Bu zirveye NASA, Roscosmos, JAXA, CNSA, ISRO, CNES ve birçok uzay ajansları ve bunlara ek olarak SpaceX, Intelsat gibi uzay firmaları ve dünya üniversitelerinden uzay çalışmaları yapan birçok araştırmacı, bilim adamı, ve profesör katılmaktadır.
Dünyada uzay teknolojilerinden olan biten her şey çok detaylı olarak görüşülmekte ve en son araştırmalar tartışılmakta ve en yeni teknolojiler sergilenmektedir.
Bu sene 74. Kez yapılan Uzay Zirvesi, Ekim’in ilk haftası kardeş ülkemiz Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de yapıldı. Dile kolay ama 74 senedir yapılan bir uzay zirvesi ve açıkçası bu sene her senelere göre daha kalabalık ve daha muhteşemdi. Bende uzay konusunda uzman bir bilim adamı olarak her sene katılıyorum ve kardeş ülkemiz Azerbaycan’ı içtenlikle kutlarım. Açıkçası olağanüstü bir hazırlık yapılmıştı ve her şey çok iyi düşünülmüştü.
Öncelikle NASA ciddi anlamda şov yaptı diyebiliriz. NASA ilk gün kongreye hızlı bir giriş yaparak ABD’nin Aya Geri Dönüş Projesi olan Artemis Projesinin ekibinin çoğunu getirerek çok uzun bir sunum yaptılar ve 2025 yılına aya insanlı uçuş için hazır olduklarını vurguladılar. Yalnız sadece NASA değil uzay konusunda aktif olarak çalışan birçok uzay ajansıda tam kapsamlı olarak bu zirveye katılmışlardı.
Avrupalı uzay ajanslarından İtalyan, Fransız, İngiliz ve İspanyol Uzay Ajansları çok ciddi stantlarla ve birçok bilim adamı ve mühendis ile katılmışlardı. Fransız Uzay Ajansı bu kongrede ağırlıklı olarak gezegenler arası yapacakları araştırmaları açıklayıp sergiledi.
NASA dışında tartışmasız olarak bu zirvenin starları Asya ülkeleriydi. Çin Uzay Ajansı çok büyük bir ekiple katılım yaptı ve Ayda kurmayı düşündüğü Ay İstasyonunu ve yeni yaptıkları ve Uluslararası Uzay İstasyonuna rakip olan Uzay istasyonlarını net şekilde tanıttılar ve uzay teknolojilerinde oldukça önde olduklarını tüm dünyaya gösterdiler. Özellikle yeni yaptıkları uzay istasyonu 2030 yılında dünyaya kontrollü şekilde düşürülecek olan Uluslararası Uzay İstasyonuna ciddi bir alternatif olabilir.
Hindistan Uzay Ajansı ise haklı olarak birkaç hafta önce Chandrayaan 3 ile Ayın Güney Kutbuna yeni iniş yapmanın ve aynı zamanda Güneşi incelemek üzere gönderdikleri Aditya L1 uzay aracı ile uzay yarışında en önlerde yer almanın gururunu yaşıyordu. Japan uzay ajansı JAXA ise Ay üzerinde kullanılmak üzere tasarlanmış yeni uzay robotunu tanıtarak ay yarışında bende varım dedi.
Tıpkı iri bir salyangoz büyüklüğünde olan bu robotların yüzlercesi ile Ayda mevcut kaynakları kullanarak çalışmalar yapmayı planladıklarını açıkladılar. Diğer bir Asya ülkesi olan Güney Kore ise ayda çalışacak Roverlar ile Ay Gözlem uyduları ve iletişim uyduları konusunda oldukça ileride. Bu arada Rus Uzay Ajansı ROSCOSMOS Başkanı da zirvede verdiği demeçte ay çalışmalarını hızlandıracaklarını ve Ayda 2030’lu yıllarda bir üs kurmak istediklerini vurguladı.
Enteresan bir şekilde Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan da oldukça büyük stantlarla katılmışlardı ve özellikle BAE uzay ajansı yamayı planladığı Ay ve Mars misyonlarını tanıtıyordu.
Türkiye ise ülke olarak bu Kongrenin tarihi boyunca en ciddi katılımını gerçekleştirdi. Çok sayıda kurum, kuruluş ve ekip ile bu zirveye katılan Türkiye oldukça göz doldurdu. Katılan firmalar arasında Türkiye Türk Uzay Ajansı, Aselsan, TÜBİTAK ve Türksat, Savunma Sanayi Müsteşarlığı ve Delta V gibi kuruluşlar vardı ve birçok katılımcının dikkatini çekti. Teknofest’in rengi olan kırmızı montlarıyla ve armalarıyla gelen yüzlerce Türk genç öğrenciler ve uzmanlarda uzay zirvesinde bolca göze çarpıyordu.
Daha öncelerde Türkiye 2012 yılından beri bu uzay zirvesini ülkemize getirmeye çalışmış ancak başarılı olamamıştı. Bu sene Polonya ile finale kalan Türkiye, bu oylamada oldukça fazla oy alarak Uzay Zirvesinin 2026 yılında Antalya’da düzenlenmesini kazandı. Böylece her seferinde beş binden fazla kişinin katıldığı bu dev uzay zirvesi 2026 yılında ülkemizde olacak ve uzay çalışmaları anlamında ülkemize çok ciddi katkıları olacak.
Açıkçası tüm dünyada uzay konusunda baş döndüren gelişmeler var ve dünya ekonomisinin önümüzdeki 10 yıl içerisinde uzay yarışı sayesinde şekillenebileceğini söylemek mümkün.