Limanlarda YEŞİL Dönüşüm ve SürdürülebilirlikÜlkeler için uluslarası ticaretin giriş kapısı ve merkezini oluşturan limanlarda elleçleme faaliyetlerinin yanı sıra, geniş anlamda sanayi faaliyetleri de gerçekleştirilmektedir.Pınar Şenİnşaat Y. MühendisiLimanlar kendi faaliyetleri nedeniyle düşük çevresel etkilere sahip olmakla beraber, çevresel boyutta etkilerinde yoğunlaştığı noktadadır.Gemi liman yaklaşımı, yükleme boşaltması, verilen servisler (yük, yakıt, atık transfer, vb), yükün kara tarafı bağlantısı çevresel etkilerinin çoğunluğunu oluşturmaktadır.Çevre etkisi olarak; hava kirliliği, iklim değişikliği-sera gazı salınımı, enerji kullanımı, su altı ve üstü gürültü emisyonu, su ve deniz dibi kirliliği ve atık elleçlenmesidir.Limanlarda oluşan hava kirliliği, baca gazlarından çıkan, azot oksitler (NOx), Kükürt oksitler (SOx) özellikle liman yaklaşımındaki düşük hızlarda artması, geminin liman kalış süresi içerisindeki dizel jeneratör kullanımı, Azot oksit (Nox) salınımlarının % 10-15’i, Kükürt oksit (SOx) salınımlarının bir kısmı deniz taşımacılığından kaynaklanmaktadır.İklim Değişikliği ; sera gazları adı verilen ısıyı tutan gazların atmosferde oran olarak artması ile küresel sıcaklıkların yükselmesi kısaca iklim değişikliği olarak adlandırılmaktadır. Sera gazlarının atmosferde artmasının temel nedeni fosil yakıtlar olarak adlandırılan kömür, petrol ve doğal gazın yakılmasıdır.Hava kirliliğinden kaynaklı açığa çıkan gazlarda iklim değişikliğine sebebiyet vermektedir. Bu kavramlar ve çerçeve ışığında, çevreye verdiği zararların farkında olan birçok liman, herhangi bir zorunluluk gerektirilmediği halde, hem enerji verimliliği, hem de çevreyi korumak için sürdürülebilir ve yeşil liman çalışmalarına hızlı bir şekilde başlamıştır.Ortamında meydana gelen kirliliğin azaltılması, yenilenebilir enerji kullanımı ile sera gazlarının ve CO2 salınımının düşürülmesi, ağaç kurtarılması, atık yönetimi gibi, çevreye duyarlılık konularında sağlanan farkındalık ve çevreye duyarlılık esaslarına göre; Yeşil Liman perspektifi, Avrupa’dakı bazı limanlarda sistemin kurulup desteklemesi adına bazı teşvikler verilmektedir.Hamburg, Roterdam, Amsterdam ve Antwerp Limanları Dünyadaki yeşil limanlar arasında önemli rol oynamaktadır. Roterdam Limanında, RES,GES ve biyo ile yenilenebilir enerji kullanımı ile karbon emisyonu düşürülüyor. Liman hizmetlerinde çeşitli teşvik ve cezalar ıle de bu uygulamalar şekillendiriliyor.Ülkemizde de Cevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çevre ile ilgili konularda çıkarılan mevzuatlar ile gerekli önlemler alınmıştır. Ulastırma ve Altyapı Bakanlıgı Denız Ticareti Genel Müdürlüğü, Yesıl Liman projesini başlatmıstır. Bu proje,liman işletmelerinin kendi talepleri doğrultusunda olup, tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır.Lojistik zincirinin en önemli halkalarından biri olan limanların, çevreye etkisini düzenleyerek, çevreye duyarlılıgını arttırarak, rekabet gücü yüksek limanların ülke ekonomisine kazandrılması amacıyla, Yeşil Liman programı Ulastırma ve Altyapı Bakanlıgı, Denizcilik Genel Müdürlüğünce yürütülmeye başlanmıştır.Bu kapsamda 11. kalkınma planı (2019-2023)’nın 510’uncu maddesinde ‘’Ülkemizde kamu ve özel sektorün liman yatırımları bütüncül bir bakış açısıyla koordine edilecek ve çevreye duyarlı, sürdürülebilir liman uygulamaları yaygınlastırılacaktır’’ hedefi yer almaktadır.Sosyal, ekonomik ve çevresel etkenler dengesi sürdürülebilirliği temel taşlarını oluşturmaktadır.Yeşil liman programı kapsamında; doğal yaşamın ekosistemi ve deniz tabiatını korumak ve iyileştirmek; liman faaliyetlerinin neden oldugu zararlı emısyonları azaltmak; liman ve çevresindekı suların temizliğini ve liman bölgesindeki kirli toprakların temızlenmesini sağlamak ve liman içi yapılaşma, operasyon ve yönetim uygulamaları ile sürdürülebilir limanları sağlamakla mümkün olacaktır.Gelişmiş ülkelerde, limanlarda sürdürülebilirlik, çevreye ve insan sağlığına duyarlı limanlara dönüsebilmesi ayrıca uluslarası örgütlerce belirlenen standartlara ulaşabilmesi ıcın bazı uygulamalar yapmaktadırlar.Limanlara yönelık AB bünyesinde 2012 tarıhınde Avrupa Deniz Limanları Organizasyonu (ESPO) tarafından ESPO Yeşil Kitabı (ESPO green paper) yayınlanmış, bu calışma yeşil liman uygulamaları ıle çevre yönetimi açısından rehber niteliğindedir.Yeşil Limanlarda gündem, hava kalitesi, liman atıkları, gürültü,iklim değişikliği, enerjinin etkin kullanımı,gemi atıkları, tarama operasyonları, su kalitesi ve liman gelişimini oluşturmaktadır.AB’deki gelişmelere paralel olarak, ülkemizde de yeşil liman sayısının artmaktadır. Bu amaçla 2000’li yılların başından itibaren Çevre ve Sehircilik Bakanlıgı tarafından gemilerden atık alımı ve bertarafı, deniz ve cevresinin petrol ve diğer zararlı maddeler tarafından kirletılmesinin önlenmesi, kirlenme durumunda acil mudahale önlemleri gibi çevre ile ilgili konularda cıkarılan mevzuat ile çevre konusunda gerekli önlemler alınmıştır.Ayrıca Ulastırma ve Altyapı Bakanlıgı 2013 yılında yeşil liman projesini baslatarak, yesıl liman için ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi,OHSAS 18001 İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim sistemi ve ISO 14001 Cevre Yonetım Sistemi standartlarının denetlenmesı maksadı ile Bakanlık ve Türk Standartları Enstitüsü (TSE) arasında 2014 yılında Yeşil Liman işbirliği Protokolu imzalanmıstır. Limanların İklim Değişlikliğine etkilerini azaltmak ve Uyum süreçlerinde önceden sisteme adapte olmak adına; Limanlarda yenilenebilir enerji kullanımının arttırılmasında önünün açılarak, teşvik mekanizmalarının getirilmesi, prosedürlerin ortadan kaldırılması, liman gelişimi ve dijitalleşmesi ile tedarik zincirlerinin veriminin arttırılması ile mümkün olacaktır.Gemilere yenilenebilir enerjiden elde edilmiş elektrik verilmesi, alternatif sıfır/düşük karbon içerikli gemi yakıtlarının tedariği, limanların kargo elleçleme sistemlerinin karbonsuzlaştırılması gibi yöntemler faydalı olacaktır.Sera Gazları Emisyon azaltım ; Teknik Önlemler ,400 GT ve 5000Gt üstü gemiler için sakinsu CO2 emisyon kriterleri, makine güç limiti, operasyonel önlemler, yıllık yakıt sarfiyatı üzerine kurulu, alternatif yakıt analizi (Well-to-Wake), pazar bazlı tedbirler(MBM), ETS-Emisyon ticaret sistemi, yakıt vergisi ve ödül mekanizması ile mümkün olacaktır.AB Yeşil Mutabakat 55’e Uyum Paketi (Fit for 55) kapsamında, Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması (SDKM-CBAM), Enerji Vergilendirme Direktifi (ETD), Yenilenebilir Enerji Direktifi (RED), Alternatif Yakıtlar Altyapı Tüzüğü (AFID), Denizcilik Yakıt İnsiyatifi (Fu- elEUMaritime) gibi önlemler alınmaktadır. AB ETS için AB Komisyonu önerisi olarak; 5000 GT üstü gemiler CO2 emisyonları için hak satın alacaklar (Tank-to-Wake). AB Parlemento önerisi olarakta, 2027 yılından itibaren 400 GT CO’ emisyonları için hak satın alacaklardır. Gelecek ne getirecek?Genellikle, yeşil yakıtların üretilmesi için yeterli yenilenebilir enerjiyi mevcut liman alanlarında üretmek mümkün olmadığı için yeni çıkan yenilenebilir enerji yönetmeliğine gore başka alanlarda kurulacak yenilenebilir enerji santralleri sisteme entegre edilecektir.Başka teknolojik gelişme olarak beklenen; karbon yakalama teknolojisi gelişip, fosil yakıtlar kullanılabilir olacak mı sorularının cevaplarını bulmuş olacağız.Önümüzdeki günlerde güneş enerjisi santralleri ve rüzgar enerjisi santralleri gibi yenilenebilir enerji santralleri hakimiyet sağlayacağı beklenmektedir. Yenilenebilir Enerji Kullanımında, liman sahası içinde/dışında GES/RES kurulması, elektrik dağıtım şirketlerinden yenilenebilir enerji temini fayda sağlayacaktır. Limanlarda beklentiler teşviklerin arttırılması ile, karbon ayak izi metodolojisi geliştirilmesi ve uygulanması, gemilere sahilden elektrik tedariği (Cold Ironing),enerji verimliliği arttırıcı projeler, yenilenebilir enerji kullanımının arttırılması, limanların yeni nesil yakıt bunker hizmeti, limanların enerji hubları olarak görev alması, denizden enerji için lojistik destek hizmetleri, enerji aktarımında karaya bağlantı merkezi, yenilenebilir enerjinin yeşil hidrojen/methanol/amonyak yakıta dönüşüm Merkezleri kurulması olarak özetlenebilir. Yeşil Liman olarak, yenilenebilir enerji kaynakların kullanımı, enerjının verimli kullanımı, atıkların azaltılması ve dönüştürülmesi, kirliliğin önlenmesi, insan sağlığının korunması ve sürüdürülebilirliğin sağlanması ile kendı ekonomisini yaratan ve geliştiren sistemler oluşturulmaktadır.Liman kaynaklı hava kirliliğinin, deniz kirliliğinin önlenerek, atıkların azaltılması ve geri dönüştürülmesi, fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, enerji verımliliği ile enerjiinin kullanımının azaltılması ülke ekonomimiz ve doğaya olan etkisi acısından her biri ayrı ayrı önem taşımaktadır.
ENERJİ
15 Ocak 2023 - 00:05
Güncelleme: 15 Ocak 2023 - 00:26
Limanlarda YEŞİL Dönüşüm ve Sürdürülebilirlik
Limanlarda YEŞİL Dönüşüm ve Sürdürülebilirlik Ülkeler için uluslarası ticaretin giriş kapısı ve merkezini oluşturan limanlarda elleçleme faaliyetlerinin yanı sıra, geniş anlamda sanayi faaliyetleri de gerçekleştirilmektedir.
ENERJİ
15 Ocak 2023 - 00:05
Güncelleme: 15 Ocak 2023 - 00:26