Limanlar, Kadınlar ve Toplum
Sürdürülebilirlik teması, şehirler ve limanlar arasındaki gelecekteki ilişkilerin şekillenmesinde gündemin üst sıralarında yer alıyor. 2018 yılında, Uluslararası Şehirler ve Limanlar Birliği (AIVP ‒ Association Internationale des Villes et Ports), 2030 yılına kadar ulaşılacak on hedefi kapsayan bir 2030 Gündemi geliştirdi.
Çigdem Yüzbaşıoğlu
2015 yılında Birleşmiş Milletler tarafından sunulan, yaygın olarak kullanılan 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi ve AIVP 2030 Gündemi sayesinde küresel yönetişim Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini liman şehirleri bağlamına çevirerek liman ve kentsel paydaşların sürdürülebilir kalkınmaya ve liman-şehir ilişkilerine katkıda bulunan projeler ve planlar ile Limanlar gelişmeye devam ediyor. Fakat, Limanların sürdürülebilirlik çabalarının çoğu çevresel konulara odaklanmıştır: çevresel göstergeler, çevre yönetim sistemlerinin sertifikasyonu ve çevre politikaları; yeni teknolojiler ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, malzeme geri dönüşümü ve atık bertarafı , hava kirliliğinin ve tehlikeli maddelerin azaltılması, su kalitesinin iyileştirilmesi, taranan malzemelerin bertarafı, atık bertarafı ve arazi/kaynak kullanımı; ve döngüsel ekonomi yaklaşımları. Çok önemli toplumsal hedeflerin gözden kaçırıldığı açıktır. Sürdürülebilirlik, sadece enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji ekseninde değil, toplumsal cinsiyet eşitliği ve eşit eğitim hakları, erişilebilirlik, çevre ve yaşam alanının korunması projeleri unutulmamalıdır. Bu kapsamda, 2021 ve 2022 yıllarında gerçekleştirilen ve/veya çalışmaları devam eden sıradışı Sürdürülebilirlik Projeleri örnekleri ile toplumsal ve çevresel, insan odaklı projeleri limancılık sektörü adına değerlendirelim isterim.
- YOKSULLUĞA SON. İlk olarak Birleşmiş Milletlerin yoksulluğa son vermeye amaçladığı planında 2030’a kadar, başta yoksul ve kırılgan durumdakiler olmak üzere bütün erkek ve kadınların ekonomik kaynaklara ulaşma, temel hizmetlere erişim, toprak ve diğer mülk türlerine sahip olma ve hükmetme, miras, doğal kaynaklar, uygun yeni teknolojiler ve mikrofinansı da kapsayan finansal hizmetler gibi konularda eşit haklara sahip olmalarının sağlanması hedeflenmiştir. Bu amaçla Antwerp Limanı tarafından Dünyanın yoksul bölgelerine gıda ve sağlık hizmetlerinin tedarik edilmesini içeren projeyi aktarmak istiyorum. Antwerp Limanın Global Mercy projesi ile mevcut hastane gemisi Africa Mercy'nin 'ortak gemisi' oldu. Mercy Ships, hem yaşamı değiştiren operasyonlar hem de Afrika'nın en fakir ülkelerindeki yerel bakıcıların eğitimi ve öğretimi ile yeni gemiyle yaptığı çalışmaların etkisini iki katından fazla artırmayı hedefliyor. Görevleri sırasında Global Mercy, dünyanın her yerinden gönüllülerden oluşan 641 mürettebat üyesi de dahil olmak üzere 950 kişiyi ağırlama kapasitesine sahip. Hastaneye ek olarak gemi, Mercy Ships'in birçok ülkede yerel tıbbi bakımın sürdürülebilir gelişimine katkıda bulunduğu birinci sınıf eğitim tesislerine de yerel hakkın sağlık eğitimine katkı veriyor olacak.
- AÇLIĞA SON. Birleşmiş Milletlerin 2030 yılına kadar açlık ve yetersiz beslenmenin her biçimini sona erdirmeyi, başta çocuklar olmak üzere tüm insanların yıl boyunca yeterli besine sahip olmasını hedeflemektedir. Kanada Liman Işığı Kampanyası: Saint John Liman Bölgesinde 14 gıda bankası için 3 milyon dolardan fazla para toplandığı kampanyası ile Soğuk Hava Deposu Dağıtım Merkezi çalışması ile 2018 yılında kurulan büyük bir özel yapım ticari sınıf dondurucu için Limanda yer almasının sağlanması sağlandı. Bu konum şu anda 15 gıda bankası için dondurulmuş ve kuru mal dağıtım merkezidir.
- SAĞLIK VE KALITELI YAŞAM. 2030’a kadar zararlı kimyasallardan ve hava, su ve toprak kirliliğinden kaynaklanan hastalıkların ve ölümlerin sayısının büyük ölçüde azaltılması için Almanya ve Singapur Limanlarında yürütülen MAREMIS projesi, gemilerin yaydığı hava kirliliğinin ve dağılımının yapay zeka tabanlı hesaplanması yoluyla liman şehirlerindeki hava kirliliğini tespit edilmesini sağlamaktadır. Singapur ve Hamburg dünyanın en büyük limanları arasındadır. Her yıl on binlerce gemi, şehirlerin ve ekonominin kalbidir. Her iki liman da şehir merkezine çok yakındır ve bu nedenle bu şehirlerdeki hava kalitesi üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. MAREMİS aracılığıyla gemilerin hava kalitesi üzerindeki etki derecesi tam olarak araştırılacak ve bu belirlendikten sonra hava kalitesini iyileştirmek için eylem önerileri yapılacaktır.
- NİTELIKLİ EĞİTİM. Herkes için kapsayıcı ve nitelikli eğitimin sağlanması ve yaşam boyu öğrenimin desteklenmesi diğer tüm alanlarda hedeflerin gerçekleşmesinin anahtarıdır. İnsanlar nitelikli eğitim alabildiklerinde yoksulluk, açlık girdabından kurtulabilirler. Avusturulya’da düzenlenen Liman Topluluk Etkinlikleri Zarar görmüş veya zarar görme riski altında olan çocuklara ve ailelere terapi ve destek hizmetleri sağlayan Çocuklar İçin Yasası adı altında kâr amacı gütmeyen kuruluşa Gladstone'daki yerel 'Güvenli Liman Terapi Bahçesi' projesi için 20.000 dolarlık hayati fon sağlayarak, savunmasız çocuklara refahlarını desteklemek için hazırlan liman bahçeleri ile kapsayıcı, güvenli, oyun temelli, eğitici bir alan sağlamaktadır.
- TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ. Gelişmekte olan ülkelerin üçte biri okullaşmada kız ve erkek çocuk oranlarını eşitleyebilmiş değil. Alt Sahra bölgesi ve Batı Asyaʼda kız çocukları hem ilk hem de orta öğrenimde engellerle karşılaşmaktadır. Eğitimdeki bu engeller genç kızların istihdam şanslarını da azaltıyor. Bu kapsamda Avusturalya’da Kadınlar için Deniz Harbiyeliliği Programı 2018 yılında hayata geçirilen Harbiyeli eğitim programı olup, Deniz Operasyonları ekibi bünyesinde 24 aylık ücretli bir istihdam ve eğitim programıdır. Deniz Operasyonları ekibi, Liman ve rıhtımlarına giren ve çıkan gemiler için seyrüsefer erişiminin sağlanmasında kritik bir rol üstlenir. Program, öğrencilerin diğer yaşam taahhütleriyle uyumlu olacak şekilde çalışma saatleri tasarımlarını tam zamanlı roller sunarak eğitim alan genç kuşağı Denizcilik alanına kazandırmaktadır. Bu program sayesinde, kadınlar için denizcilik fırsatlarının profilini yükseltmede etkili olarak ve deniz operasyonları kadın katılımını %3'ten %11'e çıkardı.
- TEMIZ SU VE SANITASYON, olmadan okullar, iş yerleri ve kamu kurumları da dahil olmak üzere toplumun hiçbir kesimi faaliyet gösteremez. 2030 yılına kadar herkese temiz su ve sanitasyon sağlama hedefinin neden en önemli küresel önceliklerden biri olarak görüldüğü açıktır. Hamburg Limanında hayata geçirilen SeaClear Projesi Otonom robotlardan oluşan bir ekip deniz dibi çöplerini bulup, toplamaktadır. Sualtında bulunan algılama sensörleri, düşük görüş koşullarında bile çalışmasına izin vermektedir. Bir robot, denizdeki vahşi yaşamı ve enkazı ayırt etmek için eğitilmiş derin öğrenme yapay zekasını kullanarak çöpleri tanımlar. Toplama işlemi, atığın bulunduğu yere giden ve bir kavrayıcı-emme cihazı kullanarak onu alan daha büyük bir robot tarafından gerçekleştirilmektedir. Özellikle şehir merkezine yakın limanlarda insan kaynaklı deniz kirliliğinin kritik sonuçlara varmasını beklemeden alınan bu önlemle deniz hayatının korunması sağlanabilmektedir.
- ERISEBILIRLIK VE TEMIZ ENERJI. Amsterdam Limanı, Viyana Limanı ve Londra’da Limanların çoklu temiz yakıt türlerin erişe bilirliğinin arttırılması için LNG, Hidrojen, metanol ve amonyak gibi yeni deniz yakıtlarının güvenliğini sağlayarak, Mevcut mevzuat ve kentsel ve endüstriyel kullanım için alan üzerindeki rekabeti dikkate alan, gemiler için gelecekteki yakıt ikmali altyapısının yeri, tasarımı ve uygulaması projelerine uygun olarak, düşük karbonlu yakıtlarına yatırımların yapılmaktadır. Viyana’da Tuna boyunca hidrojen tedarikinin fizibilitesini ve uygulanabilirliğini teknik, yasal ve sosyo-ekonomik bir bakış açısıyla değerlendirildiği proje 306.939 €'luk bir bütçeyle Nisan 2022'den Mart 2023'e kadar gerçekleştirilmesi planladı. Londrada yapılan çalışmada, açık deniz konumlarından büyük enerji kullanıcılarına ve temiz yakıt talebine büyük miktarlarda enerji dağıtmak için akıllı otonom bir hidrojen taşıyıcı gemi ağı ile mevcut operasyonları ve yeni açık deniz enerji üretim tesislerini kullanan ulusal bir hidrojen otoyol ağına bütünsel bir yaklaşım sunuyor.
- INSANA YAKIŞIR IS VE EKONOMIK BUYUME: “bireylerin çalışma ve istihdam haklarına, iş sağlığı ve güvenliği koşullarına, sosyal güvenlik olanaklarına, sendikalar ya da diğer temsil ve katılım mekanizmaları aracılığıyla kendilerini ifade etme haklarına atıfta bulunan bir kavramsal çerçeveyi nitelemektedir. Hamburg Limanı SmartBridge Projesi ile Limana ait kritik bir yeri olan tarihi köprünün tahmine dayalı bakım yapmasını sağlayan yazılım ile hasarı meydana gelmeden önce tahmin edilmesi ve önlenmesini içermektedir. Bakım çalışmalarının liman çalışmalarını engellenmeden, daha uygun maliyetli ve daha yüksek kalitede yapılması hedeflenmiştir. Altyapı yaşam döngülerini ve operasyonel verimliliği artırırken hem maliyeti hem de CO2 emisyonlarını azaltılması sağlanmaktadır.
- SANAYI, YENILIKCILIK VE ALTYAPI. Fransa, Almanya, İtalya, Polonya, İspanya Limanlarının ortak projesinde, Liman alanlarında Güvenlik ve Emniyeti iyileştirmek için GNSS yüksek Doğruluk ve Kimlik Doğrulamayı kullanan yarı otonom dronelardan oluşan bir filoyu yöneten Operasyonel Platform olan PASSport, Avrupa limanları için yüksek ve eşit bir emniyet ve güvenlik seviyesi sağlamak amacıyla tüm liman alanı için gözetim sistemlerinin tamamlanmasını isteyen 2005/65/CE direktifine uygun olarak hizmet vererek; Kirlilik izleme, E-navigasyon desteği (güvenlik), Kritik binalar/Altyapıların korunması, Liman alanlarına yaklaşan kooperatif olmayan küçük teknelere karşı koruma, Sualtı tehditleri izleme ve anlık uyarı/raporlama sistemini geliştirmektedir.
- ESITSIZLIKLERIN AZALTILMASI. Malezya’da Bilim ve Araştırma Yoluyla Toplumu Güçlendirme Projesi ile Tanjung Pelepas Limanı (PTP) çevresindeki 9 balıkçı köyünden oluşan Mukim Tanjung Kupang'da gençlerin kapasite geliştirmesini desteklemektedir. Bilim ve çevre eğitimi yoluyla gençlik topluluğunu güçlendirilmesi sağlanmaktadır. Yerel gençler çok küçük yaşlardan itibaren doğal habitat izleme, deniz otu çayırları, mangrovlar ve ada habitatları hakkında yerinde bilgi edinme konusunda eğitilir. Bu program sayesinde, arka bahçelerinde ve oyun alanlarında yaşadıkları ekosistemleri daha iyi anlamalarını, takdir etmelerini ve sahiplenmelerini sağlamayı amaçlamaktadır.
- SORUMLU URETIM VE TUKETIM Atıkları Değere Dönüştürmek Proje, liman operasyonlarından kaynaklanan organik atıklar için daha iyi ve daha yeterli hedef sağlamayı ve liman alanı çevresindeki kıyı ekosistemi bitki örtüsünü restore etmek için kullanılacak organik kompost üreterek atıkların değere dönüştürülmesi sağlanmaktadır.
- SUDAKI YASAM Ekosistem tabanlı yaklaşımlar kullanılarak yönetilen ulusal ayrıcalıklı ekonomik bölgelerin oranı arttırılması hedeflenmiştir. Vancouver Maplewood Deniz Restorasyon Projesi Yaklaşık 230 bin metre küp deniz dibi taranarak, deniz dibi bitki örtüsü ve deniz kabuklu canlıkları ve yengeçlerin yaşamalarına uygun bir ortam yaratıldı. Malezya Tanjung Konteyner Terminali Habitat Koruma Projesi Türlerin ve habitatların korunması amacıyla oluşturulan projede haritalandırma yapılarak su samuru ve denizatlarının yaşama alanları korunma altına alınmıştır.
- KARASAL YASAM Avustralya Deniz duvarı habitat geliştirme Projesi Kentsel ve endüstriyel gelişmenin korunması için deniz duvarları ve set duvarları gibi kıyı savunmaları gereklidir. Genellikle limanlar olumsuz ekolojik etkilerle ilişkilendirilirler, ancak bu yapılar aynı zamanda yeni habitatlar yaratma çabalarıyla birleştiğinde sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için bir fırsat sunar.
Tedarik zincirlerinin modal değişim ve eşzamanlılık lehine yeniden yapılandırılmasıyla bağlantılı olarak limanların çalışma şeklini ve bağlantılı oldukları her sistemi etkilemeye devam edecektir. Bu etki zinciri, sosyal boyutta birçok sektörü etkileyecektir. Bu anlamda toplumsal hedeflerin limanlardan başlayarak hayata geçirilmesinin önemi çok daha büyüktür. Sosyal boyutta daha da az dikkat çeken bir konu ile sürdürülebilirliği sağlamanın anahtarı olan cinsiyet eşitliği olmuştur. Dünya Limanları Sürdürülebilirlik Raporu 2020'ye göre, toplumsal cinsiyet eşitliği (Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 5), projelerinde liman önceliklerinin neredeyse en altında yer almaktadır. Limanlar ve özellikle liman ortamlarında çalışan kesim, geleneksel olarak erkek egemen olmuştur. Bu gerçeği değiştirmek için kadın istihdamının teşviki, liman işçileri ve çalışanları arasındaki Avrupa sektörü sosyal diyaloğuna dahil edildi. Bununla birlikte, kadınların dünyadaki denizcilik iş gücünün yalnızca %2'sini oluşturduğu limanlardaki kadınların yüzdesi, hala oldukça düşüktür. Liman işlerinin çoğu, daha fazla erkeği çeken vardiya bazlı liman operasyonlarındadır ve 2014 ile 2018 yılları arasında liman operasyonlarına kadınların katılım oranı %12,10 iken, kargo elleçlemede %5,10 olmuştur. (Uluslararası Limanlar ve Limanlar Birliği, Dünya Limanları Sürdürülebilirlik Raporu 2020). “Sürdürülebilir çalışma”, kadınlar ve erkekler için karma çalışma seçeneklerini kolaylaştırılmalıdır. Kadınlar, erkeklere göre sürdürülebilirlik konusunda daha fazla farkındalığa ve ilgiye sahip olma eğilimindedir. Örneğin, daha geniş bir cinsiyet çeşitliliğine sahip olan yönetim kurulları daha fazla çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik girişimi uygulamaktadır. Uluslararası Denizcilik Örgütü de ‘Denizcilik sektöründe kadınların güçlendirilmesi' programı ile kadın liman profesyonellerini, bilgilerini genişletmek ve onları geleceğin Akıllı Limanlarında operasyonel roller üstlenmeye hazırlamak için kadınlara yönelik eğitim vererek denizcilik sektöründe liman işletmeciliği, liman güvenliği, deniz çevresi, deniz trafiğinin kolaylaştırılması, pazarlama, liman lojistiği konularında kadın istihdamının artışına katkıda bulunmaktadır. Liman ve denizlik sektöründe yaratılan değerlerin ve cinsiyet eşitliğinin artması gerçekçi sürdürülebilir toplumlar yaratmanın anahtarıdır. Liman ve denizlik sektöründe yaratılan değerlerin her basamakta artması dileğiyle,