Faiz sebep enflasyon neticeydi değil mi?
Aralık ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) piyasa beklentilerinin (yüzde 8.81) oldukça üzerinde yüzde 13.58 oranında artarken, yıllık enflasyon yüzde 36.08 ile Eylül 2002'den bu yana görülen en yüksek düzeyine, bir başka ifadeyle son 19 yılın zirvesine yükseldi.
Dr. Ali Orhan Yalçınkya
Bir grup akademisyen tarafından Türkiye'deki enflasyonun saatlik, günlük ve aylık olarak açıklanması amacıyla kurulan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise Aralık’ta ENAGrup Fiyat Endeksinin (ETÜFE) yüzde 19.35 oranında arttığını, 2021 yılı enflasyonunun yüzde 82.81 olduğu duyurdu.
Aralık 2021'de, endekste kapsanan 415 maddeden, 18 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 33 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 364 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.
Fiyatı artan ve azalan ürünler farkının toplam ürün sayısına oranı üzerinden hesapladığımız Enflasyon Yayılım Endeksi ise yükselmeye devam ediyor.
Aylık enflasyona en fazla katkı 4.41 yüzde puan ile ulaştırma grubundan gelirken, gıda ve alkolsüz içecekler grubu 4.29 yüzde puan ile onu izledi. Yıllık enflasyona ise en fazla katkı 11.36 yüzde puan ile gıda ve alkolsüz içecekler grubu ve 8.31 yüzde puan ile ulaştırma grubundan geldi.
Ana harcama grupları itibarıyla Aralık ayında artışın yüksek olduğu gruplar sırasıyla yüzde 20.43 ile temel mal grubu, yüzde 15.99 ile gıda, yüzde 9.75 ile enerji ve 5.27 ile hizmet grubu oldu.
TÜİK alt grupları gösterge olarak alındığında ise E-TÜFE’de en yüksek artışlar sırasıyla yüzde 35.75 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 26.67 ile ulaştırma ve yüzde 21.23 ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda oldu.
Çekirdek enflasyon göstergelerinden işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altını
hariç tutan
TÜFE-B endeksi aylıkta yüzde 13.90 oranında artarken bu grupta enflasyon yıllıkta yüzde 34.9’a yükseldi.
TCMB’nin manşet enflasyon yerine takip etmeye başladığını duyurduğu gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altını hariç tutan çekirdek enflasyon göstergesi (TÜFEC) ise aylık bazda yüzde 13.23 oranında artarak yıllıkta yüzde 31.9 oldu. Gıda fiyatları aylık bazda yüzde 15.99 oranında artarken bu grupta yıllık enflasyon yüzde 43.8’e yükseldi. Enflasyon raporunda 2021 yılı için gıda enflasyonu yüzde 23.4 olarak tahmin edilmişti.
Enerji fiyatları Aralık ayında yüzde 9.75 artarken yıllık enflasyon yüzde 42.9 oldu. Temel mal fiyatları aylıkta yüzde 20.43 oranında artarak yıllıkta yüzde 40.5’e yükselirken, hizmetler grubunda ise aylık enflasyon yüzde 5.27 ile yıllıkta yüzde 22.3 düzeyine çıktı. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Aralık ayında yüzde 19.08 oranında artarak yıllıkta yüzde 79.89 ile tarihi zirvesine yükseldi. TÜFE ile Yİ-ÜFE arasındaki makas da 43.8 yüzde puan ile yeni bir tarihi farka çıktı.
Üretici üzerinde artan maliyet baskısı önümüzdeki dönemde kaçınılmaz olarak TÜFE’ye yansıyacaktır. Üretim için ana girdi olan ara malı fiyatları Aralık’ta yüzde 21.2 artarak yıllıkta yüzde 92.1’e yükseldi.
Enerji grubundaki yüzde 20.4 oranındaki aylık artış bu grupta yıllık enflasyonun yüzde 122.8’e
yükselmesine neden oldu.
Son enflasyon raporunda TCMB’nin enflasyon patikasına ilişkin tahminleri 2022 yılının ilk çeyreğinde enflasyonun yüzde 21.0 düzeyinde seyredeceğini ortaya koymaktaydı. 31 Aralık akşamı açıklanan ve Ocak ayına etki edecek olan doğalgaz, elektrik ve akaryakıt zamlarının enflasyondaki yükselişi sürdüreceği görülmektedir. Mesken abonelerinin aylık 150 kilovatsaate kadar olan en düşük tarifeden tüketim miktarları için nihai fiyatların yüzde 50 arttığı kabulünde bunun aylık enflasyona doğrudan etkisinin 1.4 puan, doğalgaza yapılan yüzde 25 oranındaki zammın etkisinin 0.4 yüzde puan olarak hesaplamaktayım.
Sadece enerji grubunun enflasyona doğrudan etkisinin 2.0 yüzde puanı aşacağını söyleyebilirim. TCMB’nin yapmış olduğu bir çalışmaya göre elektriğe ve doğalgaza yapılacak yüzde 10 oranındaki bir artışın TÜFE’ye dolaylı etkisinin sırasıyla 0.20 puan ve 0.12 yüzde puan olduğu hesaplanmıştır. Dolayısıyla yeni yıldaki fiyat artışlarının dolaylı etkisinin de 1.3 yüzde puan olacağını söyleyebiliriz.
Kurun görece sakin seyrettiği bir senaryoda bile yıllık enflasyonunun önümüzdeki dönemde yüzde 40 seviyesini de aşacağını beklemekteyim.
.
Aralık ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) piyasa beklentilerinin (yüzde 8.81) oldukça üzerinde yüzde 13.58 oranında artarken, yıllık enflasyon yüzde 36.08 ile Eylül 2002'den bu yana görülen en yüksek düzeyine, bir başka ifadeyle son 19 yılın zirvesine yükseldi.
Dr. Ali Orhan Yalçınkya
Bir grup akademisyen tarafından Türkiye'deki enflasyonun saatlik, günlük ve aylık olarak açıklanması amacıyla kurulan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise Aralık’ta ENAGrup Fiyat Endeksinin (ETÜFE) yüzde 19.35 oranında arttığını, 2021 yılı enflasyonunun yüzde 82.81 olduğu duyurdu.
Aralık 2021'de, endekste kapsanan 415 maddeden, 18 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 33 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 364 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.
Fiyatı artan ve azalan ürünler farkının toplam ürün sayısına oranı üzerinden hesapladığımız Enflasyon Yayılım Endeksi ise yükselmeye devam ediyor.
Aylık enflasyona en fazla katkı 4.41 yüzde puan ile ulaştırma grubundan gelirken, gıda ve alkolsüz içecekler grubu 4.29 yüzde puan ile onu izledi. Yıllık enflasyona ise en fazla katkı 11.36 yüzde puan ile gıda ve alkolsüz içecekler grubu ve 8.31 yüzde puan ile ulaştırma grubundan geldi.
Ana harcama grupları itibarıyla Aralık ayında artışın yüksek olduğu gruplar sırasıyla yüzde 20.43 ile temel mal grubu, yüzde 15.99 ile gıda, yüzde 9.75 ile enerji ve 5.27 ile hizmet grubu oldu.
TÜİK alt grupları gösterge olarak alındığında ise E-TÜFE’de en yüksek artışlar sırasıyla yüzde 35.75 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 26.67 ile ulaştırma ve yüzde 21.23 ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda oldu.
Çekirdek enflasyon göstergelerinden işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altını
hariç tutan
TÜFE-B endeksi aylıkta yüzde 13.90 oranında artarken bu grupta enflasyon yıllıkta yüzde 34.9’a yükseldi.
TCMB’nin manşet enflasyon yerine takip etmeye başladığını duyurduğu gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altını hariç tutan çekirdek enflasyon göstergesi (TÜFEC) ise aylık bazda yüzde 13.23 oranında artarak yıllıkta yüzde 31.9 oldu. Gıda fiyatları aylık bazda yüzde 15.99 oranında artarken bu grupta yıllık enflasyon yüzde 43.8’e yükseldi. Enflasyon raporunda 2021 yılı için gıda enflasyonu yüzde 23.4 olarak tahmin edilmişti.
Enerji fiyatları Aralık ayında yüzde 9.75 artarken yıllık enflasyon yüzde 42.9 oldu. Temel mal fiyatları aylıkta yüzde 20.43 oranında artarak yıllıkta yüzde 40.5’e yükselirken, hizmetler grubunda ise aylık enflasyon yüzde 5.27 ile yıllıkta yüzde 22.3 düzeyine çıktı. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Aralık ayında yüzde 19.08 oranında artarak yıllıkta yüzde 79.89 ile tarihi zirvesine yükseldi. TÜFE ile Yİ-ÜFE arasındaki makas da 43.8 yüzde puan ile yeni bir tarihi farka çıktı.
Üretici üzerinde artan maliyet baskısı önümüzdeki dönemde kaçınılmaz olarak TÜFE’ye yansıyacaktır. Üretim için ana girdi olan ara malı fiyatları Aralık’ta yüzde 21.2 artarak yıllıkta yüzde 92.1’e yükseldi.
Enerji grubundaki yüzde 20.4 oranındaki aylık artış bu grupta yıllık enflasyonun yüzde 122.8’e
yükselmesine neden oldu.
Son enflasyon raporunda TCMB’nin enflasyon patikasına ilişkin tahminleri 2022 yılının ilk çeyreğinde enflasyonun yüzde 21.0 düzeyinde seyredeceğini ortaya koymaktaydı. 31 Aralık akşamı açıklanan ve Ocak ayına etki edecek olan doğalgaz, elektrik ve akaryakıt zamlarının enflasyondaki yükselişi sürdüreceği görülmektedir. Mesken abonelerinin aylık 150 kilovatsaate kadar olan en düşük tarifeden tüketim miktarları için nihai fiyatların yüzde 50 arttığı kabulünde bunun aylık enflasyona doğrudan etkisinin 1.4 puan, doğalgaza yapılan yüzde 25 oranındaki zammın etkisinin 0.4 yüzde puan olarak hesaplamaktayım.
Sadece enerji grubunun enflasyona doğrudan etkisinin 2.0 yüzde puanı aşacağını söyleyebilirim. TCMB’nin yapmış olduğu bir çalışmaya göre elektriğe ve doğalgaza yapılacak yüzde 10 oranındaki bir artışın TÜFE’ye dolaylı etkisinin sırasıyla 0.20 puan ve 0.12 yüzde puan olduğu hesaplanmıştır. Dolayısıyla yeni yıldaki fiyat artışlarının dolaylı etkisinin de 1.3 yüzde puan olacağını söyleyebiliriz.
Kurun görece sakin seyrettiği bir senaryoda bile yıllık enflasyonunun önümüzdeki dönemde yüzde 40 seviyesini de aşacağını beklemekteyim.
.