Endonezya’da Yeşil Liman Uygulaması ve Döngüsel Ekonomi
Birkaç kamu limanı ve balıkçı terminali aynı liman kompleksi içinde yer alır, ancak atık yönetimi gibi farklı parçalanmış operasyonlara sahiptir. Döngüsel ekonomi yaklaşımı ve karma doğrusal programlama modeli kullanılarak Yeşil Liman uygulaması ile çevredeki liman ekosistemindeki tüm varlıklar için sürdürülebilirliği sağlamak için yeni bir girişim sağlamak mümkündür.Batuhan Onur SAÇAKLIEntegrasyon modelinin, gemi trafiği, tesisler ve kargo akışının yanı sıra ton balığı, sardalya ve kalamar gibi birkaç ana balıkçılık ürününün üretiminde ilgili tüm kuruluşlardan gelen atıkları geri dönüştürerek yeni enerji üretme potansiyeline sahip olduğu keşfedildi.1. Liman ve Balıkçılık Su Ürünleri Atıklarında Döngüsel Ekonomi
Kavram, operatörler, balıkçılar, balıkçılık endüstrileri, çevre ve yerel topluluk gibi ekosistemleri de dahil olmak üzere limanların sürdürülebilir gelişimi ve yönetimi ile yakından ilgili olmasına rağmen, limanlar ve döngüsel ekonomiye doğru hızlanmaları üzerine çalışmalar sınırlıdır.Döngüsel bir ekonomi aracılığıyla geliştirilen toplum ve liman ekosistemi arasındaki ilişki incelenmiştir. Yaklaşımın, birkaç taraf için bir kazankazan senaryosu sağlamak amacıyla liman operatörleri, kullanıcılar ve çevre şehirler için uygulanmasını teşvik ederek ekonomik, sosyal ve çevresel faydalar sağlama yeteneğine sahip olduğu keşfedildi.Ayrıca, balıkçılık operasyonları da dahil olmak üzere liman çevresinin korunması, planlamacılar için önemli bir endişe haline geldi ve sürdürülebilir limanlara ilişkin artan farkındalık, deniz ve balıkçı limanlarında bile küresel kabul görmesine ve uygulanmasına yol açtı. Bu, aşağıdaki Tablo 1’de gösterildiği gibi döngüsel ekonomiye geçişe yönelik Avrupa’da ortaya konulan vizyonlarda gözlenmektedir, ancak bunların uygulama süreçlerinde birkaç parçalanma rapor edilmiştir.Araştırmalar ayrıca balıkçılık ve su ürünleri atık endüstrisinde döngüsel ekonominin uygulanmasından da bahsetti. Örneğin, Corral ve ark. (2022) galicia su kültürü atıklarını yeniden değerlendirilmiş yan ürünlere dönüştürürken, Zilia ve ark. (2021) biyomedikal cihazlar, dermal implantlar, kozmetikler ve farmasötik ürünler üretmek için deniz kestanesi atıklarını kolajene dönüştürdü. Balıkçılık endüstrisindeki bir başka örnek, gıda atıklarının ve yan ürünlerin balık ununun yerini alacak şekilde dönüştürülmesidir. Ayrıca, atığın biyomalzemeler veya enerji kaynakları üretmek için yeniden kullanılmasını sağlamak için döngüsel bir ekonominin uygulanması, aynı zamanda üretim değerini en üst düzeye çıkarmanın ve bertaraf edilecek atık miktarını azaltmanın bir yöntemidir.2. Kamu Terminali, Balıkçı Terminali ve Şehir Otoritesinde Döngüsel Ekonomi Çerçevesi Şekil 1, Azaltın, Yeniden Kullanın ve Geri Dönüştürün 3R ilkelerini koruyarak uygulanması beklenen kamu terminali, balıkçı terminali ve Denpasar şehrini içeren döngüsel ekonominin bir çerçevesini göstermektedir.Balık işleme faaliyetinden kaynaklanan sıvı atığın arıtıldıktan sonra yeniden kullanılabileceğini ve gemi trafiğinin güvenliğini sağlamak ve balık çıkarma verimliliğini artırmak için gemi park yönetimi kullanılabileceğini belirtmek önemlidir.Ayrıca, balıkçıların av takımlarını geri dönüştürmeye yönelik faaliyetlerini düzenlemek, halka açık terminallerin çevresinde yeniden kullanılabilir ürünler uygulamak ve terminal operatörlerinin sokak/stand satıcıları için yeterli bir yer sağlamasını sağlamak mümkündür.Çevre faaliyetlerden kaynaklanan her türlü atık, hem liman hem de şehir kuruluşlarına belirli faydalar sağlamak için doğrudan depolama alanlarına taşımak yerine liman ve şehir yönetimi tarafından geri dönüştürülebilir. Denpasar City’deki mevcut atık bertaraf sisteminin bir çöplük şeklinde olduğuna dikkat etmek önemlidir.3. Atık Yönetimi Temelli Dağıtım Fayda Yaklaşımı
Dağıtım yöntemine dayalı atık yönetimi, ilgili tüm kuruluşların yararına geri dönüştürülmüş ve yeniden kullanılabilir ürünler ve yenilenebilir enerji üretmek için atıkların işlenmesini içerir.Buna bir örnek, balık işleme operatörleri, liman operatörleri, balıkçılar ve Denpasar Şehri sakinleri gibi bu atığı üreten kuruluşlara dağıtılmak üzere atığın yenilenebilir enerjiye dönüştürülmesidir. Atıkların işlenmesi ve faydalarının ilgili tüm taraflara dağıtılması konusunda bazı çalışmaların yapıldığını belirtmek önemlidir.En önemli çevresel kirlilik kaynaklarından biri, bu durumda balık işleme tesisinin yan ürünleri gibi endüstriyel atıklardır. Bu, XYZ balık işleme şirketi tarafından üretilen atık suyun kalitesinin ve miktarının kabul edilebilir standardın ötesinde olduğunu gösteren önceki bir çalışmanın analizi ile gösterilmektedir.Bu, balık atıkları için biyodizel, kitosan, jelatin, balık yağı, mücevherat, aroma ve gübre gibi diğerlerinin yanı sıra balık yemi olarak potansiyelleri göz önünde bulundurularak uygun yönetim stratejilerinin araştırılmasını önemli hale getirir. Önceki çalışmalarda bu atığı faydalı ürünlere dönüştürmek için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir.Benoa Balıkçılık Terminali (BFT), özellikle Doğu Endonezya balıkçılığı ile ilgili olarak hem turizm hem de balıkçılık endüstrileri için bir merkez liman olarak hizmet verecek bir liman kompleksi ile birleştirildi.Limanın, her yıl hem ihracat hem de iç pazarlara her zaman hakim olan ton balığı, sardalya ve kalamar dahil olmak üzere üç ana balıkçılık ürünü vardır (BKIPM Benoa, 2017–2021). Bu ürünler, BFT’de döngüsel bir ekonominin uygulanmasına olası tepkilerini belirlemek için analiz edilmesi gereken hem katı hem de sıvı atık üretir. Normalde balık ve kalamar işlemeden üretilen katı atığın farklı yan ürünler ürettiğine dikkat etmek önemlidir ve bu, sıvı atık aynıyken bunların ayrı ayrı ele alınması gerektiği anlamına gelir.Balık işleme sırasında katı yan ürünler genellikle balık unu veya gübre haline getirilen kafa, deri, iç organlar ve kemikleri içerir. Vatria’ya (2020) göre, balığın fiziksel bileşiminin ağırlıkça yüzdesi %21 kafa, %7 bağırsak, %5 karaciğer, %14 kemik, %10 yüzgeç, %3 deri, %36 et (fileto) şeklindedir. ) ve diğerleri için %4. Bu, Babbit’in (1990) balık işleme sırasında balık atıklarının veya yan ürünlerinin ağırlığının balığın toplam ağırlığının yaklaşık %50’si olduğu, katı atıkların ise %4-5’i deri olduğu bulgularıyla uyumludur.Beyaz balıklar için %21–25 kafa ve %24–34 kemik ve yağlı balıklar için toplamda %40–45 katı atık. Diğer ana ürün kalamar olup, ağırlıklı olarak yüzgeçler, manto ve dokunaçlar kullanılırken, iç organlar, kafa, deri ve kalem gibi diğerleri genellikle atık olarak sınıflandırılır. Bu atığın ağırlığı toplamın %22-50’si arasındadır. Bu arada 1 ton kalamar atığı doğru işlendiğinde 7 kg kalem, 4 kg mürekkep, 589 kg iç organ, 65kg deri içermektedir.Kalamar mürekkebi atığının toplam ağırlığın %1,3’ü kadar olduğu tahmin edilmektedir ve %15 melanin ve %5-8 proteinin yanı sıra taurin, glutamat, ve tirozin. Daha önce yapılan bir çalışma, 1 ton kalamar atığının 0,6 kg melanin, 16,4 kg kollajen, 46,1 kg biyodizel ve 1,45 kg kitin, kalamar ağıllarının ise %42,5 protein içerdiğini göstermiştir. Mürekkep, kalem, deri ve iç organlar dahil olmak üzere bütün bir kalamar atığı, kalamar sıvı gübresi üretmek için kolayca doğrudan işlenebilir, öyle ki 1 ton atıktan 946 L elde edilebilir.Balık ve kalamar işlemeden kaynaklanan sıvı atıkların aynı olduğu daha önce belirtilmişti. Su ürünleri işleme endüstrisi kullanılan teknolojiye, işlenen balığın cinsine ve ürüne bağlı olarak üretilen ürünün 20 m3/tonuna kadar su tüketmektedir. Denizaşırı Balıkçılık İşbirliği Vakfı (1987) tarafından da sıvı atığın çoğunlukla dondurma, genel işleme, konserve ve balık unu/ yağı dahil olmak üzere dört balıkçılık işleme faaliyetinden üretildiği açıklanmıştır.Bu arada, Benoa balıkçı terminalindeki faaliyetlerin çoğu, 14,9 m3/saat sıvı atık üreten dondurma ve genel işlemeye dayalıdır. Bu, işlenen ürüne dayalı katı atıklardan farklıdır ve bu nedenle ton balığı ve kalamardan üretilen miktarın belirlenmesi farklı yaklaşımlar gerektirir.4. Evsel Atık YönetimiThe solid waste from the vessels is due to the operational activities, while those from the terminals are associated with land installations, facilities, infrastructure, and fish processing plants at the BFT. It is also important to note that this waste varies based on the different activities being conducted in the vessels and they include general, hazardous, and kitchen waste separated based on an international classification established by the Annex V of the MARPOL Convention 1973/1978. The volume of the waste mostly depends on the size, gross tonnage, number of crew on board, and the duration of the voyage.Meanwhile, those from the port activities usually come from the industries and buildings in the port area such as canteens, markets, offices or stores, restaurants, and others. Studies on the solid waste generated by vessels are very few and every approach used in the analysis produces different results, but the average in each vessel was found to be 3.06 kg per person per day. Moreover, three Wastewater Treatment Plants (WWTPs) facility was planned to be constructed at BFT, with one designed to treat wastewater from the fishery processing plants. It was discovered that they are currently able to handle the constantly varying quantities and concentration of wastewater produced daily, leading to the production of sludge which is an avoidable problem.This sludge contains a fair number of different contaminants that can produce substances considered to be harmful to health when they are not handled and disposed of properly.5. Sintine Atık YönetimiBir geminin ana makine ve jeneratörlerinde yakılan ağır yakıtın yaklaşık %1-2’sinin çamura dönüştüğü tespit edilmiştir (Interpol, 2007). Düşük katı konsantrasyonu %30’dan az ve yüksek yağ konsantrasyonu %50’nin üzerinde olan çamurun geri dönüştürülmesi tercih edilir. Bu arada, başka bir çalışmada, yağ konsantrasyonu %10’un altında olanların da yağ geri kazanım tedavisi için uygun olduğu öne sürülmüştür.
Birkaç kamu limanı ve balıkçı terminali aynı liman kompleksi içinde yer alır, ancak atık yönetimi gibi farklı parçalanmış operasyonlara sahiptir. Döngüsel ekonomi yaklaşımı ve karma doğrusal programlama modeli kullanılarak Yeşil Liman uygulaması ile çevredeki liman ekosistemindeki tüm varlıklar için sürdürülebilirliği sağlamak için yeni bir girişim sağlamak mümkündür.Batuhan Onur SAÇAKLIEntegrasyon modelinin, gemi trafiği, tesisler ve kargo akışının yanı sıra ton balığı, sardalya ve kalamar gibi birkaç ana balıkçılık ürününün üretiminde ilgili tüm kuruluşlardan gelen atıkları geri dönüştürerek yeni enerji üretme potansiyeline sahip olduğu keşfedildi.1. Liman ve Balıkçılık Su Ürünleri Atıklarında Döngüsel Ekonomi
Kavram, operatörler, balıkçılar, balıkçılık endüstrileri, çevre ve yerel topluluk gibi ekosistemleri de dahil olmak üzere limanların sürdürülebilir gelişimi ve yönetimi ile yakından ilgili olmasına rağmen, limanlar ve döngüsel ekonomiye doğru hızlanmaları üzerine çalışmalar sınırlıdır.Döngüsel bir ekonomi aracılığıyla geliştirilen toplum ve liman ekosistemi arasındaki ilişki incelenmiştir. Yaklaşımın, birkaç taraf için bir kazankazan senaryosu sağlamak amacıyla liman operatörleri, kullanıcılar ve çevre şehirler için uygulanmasını teşvik ederek ekonomik, sosyal ve çevresel faydalar sağlama yeteneğine sahip olduğu keşfedildi.Ayrıca, balıkçılık operasyonları da dahil olmak üzere liman çevresinin korunması, planlamacılar için önemli bir endişe haline geldi ve sürdürülebilir limanlara ilişkin artan farkındalık, deniz ve balıkçı limanlarında bile küresel kabul görmesine ve uygulanmasına yol açtı. Bu, aşağıdaki Tablo 1’de gösterildiği gibi döngüsel ekonomiye geçişe yönelik Avrupa’da ortaya konulan vizyonlarda gözlenmektedir, ancak bunların uygulama süreçlerinde birkaç parçalanma rapor edilmiştir.Araştırmalar ayrıca balıkçılık ve su ürünleri atık endüstrisinde döngüsel ekonominin uygulanmasından da bahsetti. Örneğin, Corral ve ark. (2022) galicia su kültürü atıklarını yeniden değerlendirilmiş yan ürünlere dönüştürürken, Zilia ve ark. (2021) biyomedikal cihazlar, dermal implantlar, kozmetikler ve farmasötik ürünler üretmek için deniz kestanesi atıklarını kolajene dönüştürdü. Balıkçılık endüstrisindeki bir başka örnek, gıda atıklarının ve yan ürünlerin balık ununun yerini alacak şekilde dönüştürülmesidir. Ayrıca, atığın biyomalzemeler veya enerji kaynakları üretmek için yeniden kullanılmasını sağlamak için döngüsel bir ekonominin uygulanması, aynı zamanda üretim değerini en üst düzeye çıkarmanın ve bertaraf edilecek atık miktarını azaltmanın bir yöntemidir.2. Kamu Terminali, Balıkçı Terminali ve Şehir Otoritesinde Döngüsel Ekonomi Çerçevesi Şekil 1, Azaltın, Yeniden Kullanın ve Geri Dönüştürün 3R ilkelerini koruyarak uygulanması beklenen kamu terminali, balıkçı terminali ve Denpasar şehrini içeren döngüsel ekonominin bir çerçevesini göstermektedir.Balık işleme faaliyetinden kaynaklanan sıvı atığın arıtıldıktan sonra yeniden kullanılabileceğini ve gemi trafiğinin güvenliğini sağlamak ve balık çıkarma verimliliğini artırmak için gemi park yönetimi kullanılabileceğini belirtmek önemlidir.Ayrıca, balıkçıların av takımlarını geri dönüştürmeye yönelik faaliyetlerini düzenlemek, halka açık terminallerin çevresinde yeniden kullanılabilir ürünler uygulamak ve terminal operatörlerinin sokak/stand satıcıları için yeterli bir yer sağlamasını sağlamak mümkündür.Çevre faaliyetlerden kaynaklanan her türlü atık, hem liman hem de şehir kuruluşlarına belirli faydalar sağlamak için doğrudan depolama alanlarına taşımak yerine liman ve şehir yönetimi tarafından geri dönüştürülebilir. Denpasar City’deki mevcut atık bertaraf sisteminin bir çöplük şeklinde olduğuna dikkat etmek önemlidir.3. Atık Yönetimi Temelli Dağıtım Fayda Yaklaşımı
Dağıtım yöntemine dayalı atık yönetimi, ilgili tüm kuruluşların yararına geri dönüştürülmüş ve yeniden kullanılabilir ürünler ve yenilenebilir enerji üretmek için atıkların işlenmesini içerir.Buna bir örnek, balık işleme operatörleri, liman operatörleri, balıkçılar ve Denpasar Şehri sakinleri gibi bu atığı üreten kuruluşlara dağıtılmak üzere atığın yenilenebilir enerjiye dönüştürülmesidir. Atıkların işlenmesi ve faydalarının ilgili tüm taraflara dağıtılması konusunda bazı çalışmaların yapıldığını belirtmek önemlidir.En önemli çevresel kirlilik kaynaklarından biri, bu durumda balık işleme tesisinin yan ürünleri gibi endüstriyel atıklardır. Bu, XYZ balık işleme şirketi tarafından üretilen atık suyun kalitesinin ve miktarının kabul edilebilir standardın ötesinde olduğunu gösteren önceki bir çalışmanın analizi ile gösterilmektedir.Bu, balık atıkları için biyodizel, kitosan, jelatin, balık yağı, mücevherat, aroma ve gübre gibi diğerlerinin yanı sıra balık yemi olarak potansiyelleri göz önünde bulundurularak uygun yönetim stratejilerinin araştırılmasını önemli hale getirir. Önceki çalışmalarda bu atığı faydalı ürünlere dönüştürmek için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir.Benoa Balıkçılık Terminali (BFT), özellikle Doğu Endonezya balıkçılığı ile ilgili olarak hem turizm hem de balıkçılık endüstrileri için bir merkez liman olarak hizmet verecek bir liman kompleksi ile birleştirildi.Limanın, her yıl hem ihracat hem de iç pazarlara her zaman hakim olan ton balığı, sardalya ve kalamar dahil olmak üzere üç ana balıkçılık ürünü vardır (BKIPM Benoa, 2017–2021). Bu ürünler, BFT’de döngüsel bir ekonominin uygulanmasına olası tepkilerini belirlemek için analiz edilmesi gereken hem katı hem de sıvı atık üretir. Normalde balık ve kalamar işlemeden üretilen katı atığın farklı yan ürünler ürettiğine dikkat etmek önemlidir ve bu, sıvı atık aynıyken bunların ayrı ayrı ele alınması gerektiği anlamına gelir.Balık işleme sırasında katı yan ürünler genellikle balık unu veya gübre haline getirilen kafa, deri, iç organlar ve kemikleri içerir. Vatria’ya (2020) göre, balığın fiziksel bileşiminin ağırlıkça yüzdesi %21 kafa, %7 bağırsak, %5 karaciğer, %14 kemik, %10 yüzgeç, %3 deri, %36 et (fileto) şeklindedir. ) ve diğerleri için %4. Bu, Babbit’in (1990) balık işleme sırasında balık atıklarının veya yan ürünlerinin ağırlığının balığın toplam ağırlığının yaklaşık %50’si olduğu, katı atıkların ise %4-5’i deri olduğu bulgularıyla uyumludur.Beyaz balıklar için %21–25 kafa ve %24–34 kemik ve yağlı balıklar için toplamda %40–45 katı atık. Diğer ana ürün kalamar olup, ağırlıklı olarak yüzgeçler, manto ve dokunaçlar kullanılırken, iç organlar, kafa, deri ve kalem gibi diğerleri genellikle atık olarak sınıflandırılır. Bu atığın ağırlığı toplamın %22-50’si arasındadır. Bu arada 1 ton kalamar atığı doğru işlendiğinde 7 kg kalem, 4 kg mürekkep, 589 kg iç organ, 65kg deri içermektedir.Kalamar mürekkebi atığının toplam ağırlığın %1,3’ü kadar olduğu tahmin edilmektedir ve %15 melanin ve %5-8 proteinin yanı sıra taurin, glutamat, ve tirozin. Daha önce yapılan bir çalışma, 1 ton kalamar atığının 0,6 kg melanin, 16,4 kg kollajen, 46,1 kg biyodizel ve 1,45 kg kitin, kalamar ağıllarının ise %42,5 protein içerdiğini göstermiştir. Mürekkep, kalem, deri ve iç organlar dahil olmak üzere bütün bir kalamar atığı, kalamar sıvı gübresi üretmek için kolayca doğrudan işlenebilir, öyle ki 1 ton atıktan 946 L elde edilebilir.Balık ve kalamar işlemeden kaynaklanan sıvı atıkların aynı olduğu daha önce belirtilmişti. Su ürünleri işleme endüstrisi kullanılan teknolojiye, işlenen balığın cinsine ve ürüne bağlı olarak üretilen ürünün 20 m3/tonuna kadar su tüketmektedir. Denizaşırı Balıkçılık İşbirliği Vakfı (1987) tarafından da sıvı atığın çoğunlukla dondurma, genel işleme, konserve ve balık unu/ yağı dahil olmak üzere dört balıkçılık işleme faaliyetinden üretildiği açıklanmıştır.Bu arada, Benoa balıkçı terminalindeki faaliyetlerin çoğu, 14,9 m3/saat sıvı atık üreten dondurma ve genel işlemeye dayalıdır. Bu, işlenen ürüne dayalı katı atıklardan farklıdır ve bu nedenle ton balığı ve kalamardan üretilen miktarın belirlenmesi farklı yaklaşımlar gerektirir.4. Evsel Atık YönetimiThe solid waste from the vessels is due to the operational activities, while those from the terminals are associated with land installations, facilities, infrastructure, and fish processing plants at the BFT. It is also important to note that this waste varies based on the different activities being conducted in the vessels and they include general, hazardous, and kitchen waste separated based on an international classification established by the Annex V of the MARPOL Convention 1973/1978. The volume of the waste mostly depends on the size, gross tonnage, number of crew on board, and the duration of the voyage.Meanwhile, those from the port activities usually come from the industries and buildings in the port area such as canteens, markets, offices or stores, restaurants, and others. Studies on the solid waste generated by vessels are very few and every approach used in the analysis produces different results, but the average in each vessel was found to be 3.06 kg per person per day. Moreover, three Wastewater Treatment Plants (WWTPs) facility was planned to be constructed at BFT, with one designed to treat wastewater from the fishery processing plants. It was discovered that they are currently able to handle the constantly varying quantities and concentration of wastewater produced daily, leading to the production of sludge which is an avoidable problem.This sludge contains a fair number of different contaminants that can produce substances considered to be harmful to health when they are not handled and disposed of properly.5. Sintine Atık YönetimiBir geminin ana makine ve jeneratörlerinde yakılan ağır yakıtın yaklaşık %1-2’sinin çamura dönüştüğü tespit edilmiştir (Interpol, 2007). Düşük katı konsantrasyonu %30’dan az ve yüksek yağ konsantrasyonu %50’nin üzerinde olan çamurun geri dönüştürülmesi tercih edilir. Bu arada, başka bir çalışmada, yağ konsantrasyonu %10’un altında olanların da yağ geri kazanım tedavisi için uygun olduğu öne sürülmüştür.