'İran'a petrol ambargosu en çok Türkiye'yi vurur'
ABD'nin, İran'la petrol alışverişi konusunda Türkiye'ye uyguladığı muafiyeti kaldırma kararı ekonomik sıkıntılara işaret ediyor. Eski OECD İcra Komitesi Başkanı Rende, kararın en çok Türkiye’yi zarara uğratacağını dile getirdi.
İran’a yönelik ekonomik yaptırımları 2018’in Kasım ayında devreye sokan ABD, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu sekiz ülkeye altı aylığına muafiyet tanımıştı. Washington, Türkiye ile birlikte Çin, Japonya, Güney Kore, Tayvan Hindistan, Yunanistan ve İtalya’nın da yararlandığı muafiyetin 1 Mayıs’ta sona ereceğini açıkladı.Türkiye, yaptırım kararının ardından en uzun sınıra sahip olduğu doğu ve güneydoğu komşusu İran’dan petrol alımını hızla azalttı.
İran’a yönelik ekonomik yaptırımları 2018’in Kasım ayında devreye sokan ABD, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu sekiz ülkeye altı aylığına muafiyet tanımıştı. Washington, Türkiye ile birlikte Çin, Japonya, Güney Kore, Tayvan Hindistan, Yunanistan ve İtalya’nın da yararlandığı muafiyetin 1 Mayıs’ta sona ereceğini açıkladı.Türkiye, yaptırım kararının ardından en uzun sınıra sahip olduğu doğu ve güneydoğu komşusu İran’dan petrol alımını hızla azalttı.
2017 yılında petrol ithalatının yüzde 44’ünü karşıladığı İran’dan ayda ortalama 1 milyon ton ham petrol tedarik eden Türkiye, 2018’in Aralık’ında bu miktarı 100 bin tona kadar düşürdükten sonra, 2019’un Ocak ayında nispi bir artışa giderek ithalatı 300 bin tona çıkardı.
TÜPRAŞ İRAN PETROLÜNE GÖRE AYARLANDIAmerika'nın Sesi'nden Hilmi Hacaloğlu'na konuşan OECD İcra Komitesi Başkanlığı da yapmış olan Türkiye’nin eski Katar Büyükelçisi Mithat Rende, ABD’nin İran’a tek taraflı yaptırım kararını uluslararası hukuk açısından sorunlu bulurken sekiz ülke için aldığı muafiyet kararından vazgeçmesinin de en çok Türkiye’yi zarara uğratacağını dile getirdi.Rende, “ABD yalnız bizi değil Avrupa’daki Uzakdoğu’daki müttefiklerini epey zor duruma sokmuş oluyor. Ama Tüpraş rafinerileri İran kaynaklı ağır petrolü, petrol üretmeye göre ayarlanmış. Bu tür petrolü Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Libya’dan sağlamak mümkün değil. Onların petrol daha ince bir tür. İran petrolü alınmaması durumunda maliyetler artacak. Türkiye, gerçekten büyük zarara uğrar. ABD, İran’ın Ortadoğu’da başta Suriye olmak üzere Hamas, Hizbullah Husiler’i kesmek istediği anlaşılıyor. Ama mesela Çin’in petrol ilişkisini keseceğini sanmıyorum. Hindistan’da özel sektör alımı durdurdu ama devlet şirketlerinin tamamıyla durduracaklarını sanmıyorum. Bu yaptırımlar ters tepebilir” dedi.TRUMP'I ZORA SOKABİLİR1 Ocak’ta 54 dolar olan Brent tipi petrolün 25 Nisan itibarıyla 75 doların üstüne çıktığına dikkat çeken Türkiye’nin eski Katar Büyükelçisi, bu artışın ABD Başkanı Trump’ı yaklaşan seçimlerde zor duruma sokabileceğinin de altını çiziyor.Mithat Rende, “Trump, bu ısrarından nasıl bir fayda umuyor? Brent tipi petrol 75 doları, Batı Teksas petrolü 66 doları gördü. Acaba, ABD Başkanı seçime giderken seçmene verdiği ‘Yeniden Büyük Amerika’ sözünü tutabilecek mi? Ayrıca siz ‘önce Amerika’ deyince, başkaları ‘önce Polonya’ ya da ‘önce Fransa’ diyor. 60-70 yıllık dünya düzeni yerle bir ediliyor. Çin veya başka bir ülke, ‘farklı düzen arayışındayız’ dediğinde kızıyorlar, bu böyle olmaz. ABD, doların uluslararası değişim birimi olarak kalmasını, doların dünyadaki hakimiyetini sürdürmesini istiyorsa izahı güç hareketlerden uzak durması lazım. Trump, Obama’nın imzaladığı anlaşmadan memnun değilse özendirici yolla müttefiklerinin de görüşünü alarak diyalog ve diplomasiyle değiştirmeli. Bu durum en çok İran’ın komşularını ve en fazla da Türkiye’yi olumsuz etkiliyor”dedi.TÜRKİYE AVRUPA MODELİ KURABİLİREski Büyükelçi, geçtiğimiz hafta İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif’le yaptığı görüşme sonrası "ABD'ye önümüzdeki süreçte de bu ambargoların yanlış olduğunu anlatmaya devam edeceğiz" diyen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun sözlerine bakarak Türkiye’nin de tıpkı Avrupa Birliği gibi –special purpose vehicule da denen- İran’la özel bir ticaret mekanizmasının kurulma çalışmalarını yürüttüğünü düşünüyor.Ancak Türkiye-İran ilişkilerinde yalnız petrol değil doğal gaz ithalatı, lojistik, sınır ticareti ve turizm de önemli bir yer tutuyor.