Son dönemde Merkez Bankaları'nın arka arkaya faiz silahlarını kullandığını görüyoruz, TCMB de bugün gösterge faiz oranında beklentilerin üzerinde bir artış yaparak güven tazelemeye çalıştı. Peki gelişen ülkeler içerisinde yüksek faiz-yüksek enflasyon ikilisine bakıldığında Türkiye'nin yeri nerede?Türkiye son faiz artışı ile birlikte en yüksek nominal faize sahip ülkeler arasındaki yerini sağlamlaştırmış oldu.Son aylarda gelişmekte olan ülkelerde özellikle Dolar’a karşı para birimlerini koruma amacıyla atılan adımlar çerçevesinde Merkez Bankaları’nın faiz silahlarını kullanmaktan çekinmediklerini gördük.Bu bağlamda en sert artışlar para birimi en sert darbeyi yiyen Arjantin cephesinde görüldü. Gösterge faiz oranını hızlı bir biçimde %40 seviyesine yükselten Arjantin hem reel hem de nominal olarak en yüksek faiz oranına sahip ülke konumunda.Türkiye ile son dönemdeki performansı karşılaştırılan ülkeler arasında Brezilya, Hindistan, Endonezya ve Arjantin bulunuyor. Bu çerçevede devam etmek gerekirse;Brezilya Merkez Bankası son toplantısında faiz artışı gerçekleştirmemesine rağmen Real’in son 2 yılın en düşük seviyelerinde seyretmesine dayanamayarak piyasaya 1.5 milyar dolarlık bir müdahalede bulundu. Türkiye’de ve diğer gelişen ülkelerde ardı ardına gelen faiz atışı kararlarının Brezilya Merkez Bankası’nın üzerinde bu anlamda bir baskı yarattığı da belirtiliyor. Brezilya’nın gösterge faizi %6.5 seviyesinde iken enflasyonunun %4.2’de seyrettiğini görüyoruz.Hindistan ve Endonezya merkez bankalarının ikisi de faiz artışı yönünde son toplantılarında karar aldılar.Dün açıklanan kararında Hindistan Merkez Bankası yıllar sonra ilk kez faiz artışı yönünde karar aldı, ve sadece 25 bps’lık bir artış ile gösterge faiz oranını %6.25 seviyesine çıkardı. Nisan ayı enflasyon verisine baktığımızda ise 12 aylık enflasyonun %4.58 seviyesinde olduğunu görmekteyiz.Endonezya Merkez Bankası ise Mayıs ayı içerisinde iki kez faiz artışı gerçekleştirerek gösterge faiz oranını %4.75 seviyesine çıkarmış oldu. Endonezya Merkez Bankası başkanı son yaptığı açıklamalarında gerekirse ek faiz artışı hamlelerinden kaçınmayacakları mesajını verdi.Diğer gelişmekte olan ülke örneklerine bakacak olursak:Filipinler Merkez Bankası mayıs ayında politika faizini yüzde 3.25’e yükseltti. Politika faizini 2016 yılının Mayıs ayında 100 baz puan indirmesinden bu yana faizde değişiklik yapmayan banka, böylece, faizi 25 baz puan yukarı çekmiş oldu.Ülke bu yıl iki kez faiz yükselten Pakistan Merkez Bankası2018’den önceki son dokuz politika kararında faizde değişikliğe gitmemişti. Toplamda 75 bps faiz artışı gerçekleştirerek gösterge faiz oranını 6.50’ye çıkardı.Meksika Merkez Bankası şubat ayında faiz oranlarını 9 yılın en yüksek seviyesine getirdi. Mayıstaki toplantısında gecelik faizleri yüzde 7.5’te sabit bıraktı. Bu oran 2009’dan beri faiz oranlarının bulunduğu en yüksek seviye konumunda.Türkiye’ye benzer biçimde inatçı enflasyonla mücadele edebilmek amacıyla Ukrayna Merkez Bankası 1 Mart’ta faizi yüzde 16 seviyesinden yüzde 17’ye yükseltti.Hiperenflasyonla mücadelesinde oldukça sıkıntılı günler geçiren Venezuela’nın durumu öyle bir hal aldı ki artık enflasyon oranlarını bile açıklamayacağı söyleniyor. Venezuela’da gösterge faiz oranı %22.58 seviyesinde bulunuyor. Ocak ayında faiz indirimi yapan Venezuela bu karara uzun süre devam edemeyerek Şubat ayında %1.39 faiz artışı gerçekleştirdi.İran cephesine bakıldığında ise gösterge faiz oranı Türkiye’nin bir üzerinde. Son dönemde para birimini korumak için Dolarla yapılan işlemlere sınırlama getirmeye kadar pek çok önlem alan İran’da enflasyon oranının %7.9 ile Haziran 2016’dan bu yana en düşük seviyesinde seyrettiğini görmekteyiz.Gelişmekte olan ülkeler içerisinde sınıflandırılmasalar da son dönemde faiz artışlarıyla gündeme gelen merkez bankaları da oldu:Hong Kong Merkez Bankası, Bahreyn Merkez Bankası veKuveyt Merkez Bankası Fed’in Mart ayındaki artışını takip ettiler. Üç banka da 25 bps faiz artışı kararı aldılar.Tunus Merkez Bankası ise yine enflasyon sıkıntıları ile mücadele ederken faiz silahını çekti. Enflasyonun 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye çıkmasından dolayı mart ayında faizi 75 baz puan artışla yüzde 5.75’e çıkardı.Orta Doğu’da faiz artışı kararı alan bir başka bölge ise Suudi Arabistan oldu. Krallıktan para çıkışını durdurmak amacıyla iki kilit faiz oranı 15 Mart ‘ta 25 baz puanlık artışla sırasıyla yüzde 2.25 ve yüzde 1.75’e çıkardı.Tüm bunları toparlayacak olursak Venezuela’yı içerisinde bulunduğu hiperenflasyon konusu sebebiyle dışarıda bırakacak olursak, Türkiye en yüksek nominal ve reel faize sahip 3.ülke konumundadır. Bir zamanlar para birimleri oldukça yakın hareketler gösteren Güney Afrika’dan son dönemde Dolar karşısındaki sert kayıpları ile ayrışmış, kendisine benzer biçimde Dolar karşısında para birimleri yılın başından bu yana belirgin bir değer kaybı yaşayan Brezilya, Hindistan ve Endonezya gibi gelişmekte olan ülkelerden de faiz oranları ve enflasyon ikilisine bakıldığında farklı bir bölgede konumlanmaktadır.Merkez Bankası piyasada zarar gören kredibilitesini yeniden artırmak ve ‘Bakın gerçekten bağımsızız’ sözlerinin arkasında durduğunu göstermek için faiz aracını bir kez daha kullanmıştır. Lira’nın istikrar kazanması adına önemli adımlar atılmış olsa da yüksek faiz-yüksek kur-yüksek enflasyon üçlüsü ile baş etmek için “sadece Merkez Bankası’nın efor göstermesi yetmeyecek yapısal reformlar yapılması gerekecek” söylemini daha fazla duyacağız gibi görünüyor.
EKONOMİ
07 Haziran 2018 - 22:12
Gelişen ülkelerin faiz çıkmazı
EKONOMİ
07 Haziran 2018 - 22:12