GAZOZ OLMA EFSANE OL
Krizin en hareketli günleriydi.Açıklamaları merakla beklenilen tek bir isim vardı.O kişi de FED Başkanı Ben Bernanke’den başkası değildi. 15 Eylül 2008’de Lehman Brothers’in iflası açıklanıyordu.Ortalık çarkalanıyordu.Bernanke’yi destekleyen çok az kişinin onu alkışladığı gibi büyük bir çoğunluk sert bir şekilde eleştiriyordu.Kimdi bu Ben Bernanke?
Harvard Üniversitesinde ekonomi okumuş, doktora derecesini Massachussetts Institute of Technology’den (MIT) yapmış, 1979 – 85 arasında Stanford Graduate School of Business’de ders vermiş bir akademisyendi.Sonrasında Princeton Üniversitesi’nde ekonomi dersleri vermişti.1996 ile 2002 yılları arasında ise Princeton Üniversitesi ekonomi bölümü başkanlığı yapmıştı ve 2002 yılında ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Kurulu üyeliğine seçildi. 2005 yılında üniversitedeki görevinden ayrıldı. 2006 yılında George Bush tarafından Fed başkanlığına atandı. 2010 yılında 4 yıllık süresi doldu ve bu kez Barack Obama tarafından ikinci kez aynı göreve atandı.
Gelelim 1980li yılların Ahu Tuğbalı, Banu Alkanlı Türk sinemasının bol köpüklü film günlerine….O dönemde baş rol oyuncularının yanı sıra az rolü olmasına ragmen etkili bir karakterin ismi konuşuluyordu.1956 yılında Eskişehir’de dünyaya gelen Nuri Alço sarışın, uzun boylu, yakışıklı bir o kadar da filmlerde oynadığı kötü karakteri ile adından söz ettiriyordu.
Aslen Edirne Uzunköprülü olan Nuri Alço; Türk sinemasının gelmiş geçmiş en kötü karakterlerinin başında gelmektedir. Nuri Alço, sinema kariyerine başlamadan önce çeşitli meslek dallarında faaliyet göstermiştir. Bunlar arasında mümessillik ve bankacılık da yer almaktadır. Ancak bir gün mankenlik yapmaya karar veren Alço, bu alanda oldukça başarılı olacağının farkındaydı. Ancak bir sinema hayatının olup olmayacağı konusunda hiçbir fikri yoktu. Uzun boylu ve sarışın olması onun mankenlik kariyerinde hızla ivme kazanmasına yol açmasına yetmiştir.
FED başkanlığına özellikle seçilerek gelmiş bir isim olan Bernanke, göreve gelmesinin ardından subprime mortgage kriziyle karşı karşıya kaldı. Tam biraz olsun nefes alınacak derken Lehman Brothers krizi ile karşılaşmış sonrasında ise Euro bölgesi krizi ile başbaşa kalmıştı. 2008 krizi grip salgını gibi bir anda yayılmış ve tabiri caizse domino taşı gibi ekonomileri devirerek yol alıyordu.
Bu kadar ağır bir kriz yaşanırken gözler, kulaklar tek bir kişideydi.ABD FED Başkanı Ben Bernanke…. Sakin ve kararlı tavrıyla piyasaların son derecede ciddiye aldığı bir Fed başkandı.Mesajlarıyla da beklentileri yönetebilmişti. Ancak sorgulanan şey doğru kararlar verebilmiş miydi?
ABD konut kredisi piyasasında faaliyet gösteren devlet destekli iki dev, yani Fannie Mae ve Freddie Mac Eylül ayının yedisinde tarihin en büyük kurtarma operasyonlarından biriyle kurtarılmıştı. Bank of America Merill Lynch’e 50 milyar dolar tutarında destek paketi açıklanmıştı ve 22 Eylül 2008’de Morgan Stanley ve Goldman Sachs yatırım bankası konumundan çıkarak normal banka konumuna geçmek zorunda kalmışlardı. FBI Fannie Mae, Freddie Mac, Lehman Brothers ve ABD’nin en büyük mali varlık sigorta şirketi olan AIG için krizde oynadıkları rolü araştıran bir soruşturma başlatmış ve ayın sonunda en büyük tasarruf-yatırım kurumu olan Washington Mutual’a el konmuştu.Bütün bu süreçte en dikkat çeken aktör olan Bernanke Lehman Brothers’ın kurtarılmaması nedeniyle çok fazla eleştiri aldı.Dünyanın en büyük merkez bankasının başkanıydı ve uygulanan politikalarda baş rolü o üstlenmişti….
Birçok dergide ve gazetelerde boy boy fotoğraflarının yayınlanması ve kendine has bir duruşa sahip olması Nuri Alço’nun sinema dünyasına da adım atmasını fazla geciktirmedi. Alço, sinemaya başladığında ilk başlarda mazbut bireylere hayat veriyordu. Yani başka bir ifadeyle tecavüzcü ya da kötü rol adamı olamamıştır. Bir gün oynayacağı filmde kendisine kötü adam karakteri teklif edildiğinde o bu rolü kabul etmekte tereddüt yaşadı ve bu rolü oynamak istemedi. Ancak yönetmenin kendisini ikna etmesi üzerine rolü kabul eden Nuri Alço oldukça başarılı bir performans sergileyince Türk sinemasının aranılan kötü karakter oyuncularının en başlarında yer almaya başladı. Öyle ki ilk kötü rolün ardından bir daha bu rol dışında bir rolde neredeyse hiç izlenmedi.
Nuri Alço, filmlerinde genellikle zengin bir uyuşturucu satıcısı ya da mafya rollerini oynamaktaydı. Güzel ve şık giyimli ayrıca yakışıklı olması sebebiyle köylerinden şehirlere yeni gelen genç kızları tuzağına düşüren ve bu sayede onlar üzerinde para kazanan adam olarak da çok kez karşımıza çıkmıştır. Sinemada canlandırdığı karakterlere nazaran gerçek hayatta oldukça sevecen ve hoş sohbet bir kişiliğe de sahip olması onun şöhretine daha da şöhret katmıştır.
Nuri Alço , ismini Türk sinemasına ‘gazoza ilaç atan yakışıklı kötü adam’ olarak yazdırdı.Filmin ana karakteri olamasa da gazozuyla her zaman filmin en esaslı karakteri oldu.
Bernanke kaleme almış olduğu ‘Karar Alma Cesareti’ kitabı ile aslında kriz yönetimini anlatıyor, krizde verdiği kararların muhasebesini yapıyordu.Kriz dönemlerinde tüm karar alıcıların eleştirildiği gibi Bernanke de çok şiddetli eleştirilmişti.Oysaki kitabında paylaştıklarıyla verdiği kararların doğruluğunu savunuyordu.Kararların doğruluğu, yanlışlığı tartışılsa da Bernanke’nin en büyük zayıflığı elindeki tüm verilere ragmen krizi tahmin edememedeki öngörüsüzlüğü olmuştu.
Nuri Alço , bir gazoz ile ismini Türk sinemasının efsanesi olurken, Bernanke , sahip olduğu olanca veriye ragmen gelen krizi fark edememesi ile halkın gözünde gazoz köpüğüne dönüşmüştü.
Son söz ‘Gazoz olma efsane ol’
Ponçik:Finansal konularda karar alma en kritik ve en zorlu süreçlerden biridir.Özellikle kriz dönemlerinde karar almanın çok daha büyük maliyetleri olduğu tartışmasız gerçektir.Bu anlamda eleştirilerin haklılığı veya haksızlığı bir yana idarecilerden en büyük beklenti bir adım ötenin görülebilmesidir.