Kazanın Öldüğüne İnanma, Doğurduğuna İnan
Roubini, cari açık köşe yazısında sadece rakam güncelleyen ekonomi köşe yazarı gibi, her Bitcoin düştüğünde kripto para dünyasına sahtekarlar, balon, lale diye benzer tivitler atıyor.
Doç.Dr. Cüneyt Dirican
2020 yılında zombiler dışında her şey gerçek oldu. 6 kere tutulma var, gezegenlerin ters hareketi devam ediyor, Pentagon UFO’ları resmi olarak açıkladı, Pasifik’te sular ısınıyor. Virüs ile pandemi riskini öğrendi finansal piyasalar, evde 3 aya yakın kaldı insanlar. İşsizlik %3,5’tan %30’lara çıkabilir 6 ayda ABD’de.
Faizler bir anda sıfırı gördü, petrolün vadeli fiyatı tarihinde ilk defa eksi seviyeleri gördü, İngiltere AB’ye bye bye dedi, AB İspanya ve İtalya’ya. FED bilançoyu 2 ayda 2 trilyon dolardan fazla büyüttü, hazineler bırak helikopter parayı kâğıt paradan helikopter yapacak kadar para saçarken, uçaklar seyahat etmiyor, herkes evden zoom ile toplantı veya yayın yapıyor. Kimse yılbaşındaki İran’a atılan füzeleri, Kobe Bryant’ı, Elazığ depremini, Trump’ın azil sürecini artık hatırlamıyor bile. Buna yeni normal deniyor herhalde.
Gel gör ki hala klasik iktisat anlayışı ile veya neoliberal iktisat düşüncesine sahip Washington Konsensüsü ile dünyayı düze çıkaracağını düşünenler var. Dünyada kur savaşları hala hızla devam ederken TL’nin buna cevap vermemesi gerektiğini düşünen eski gazete, TV şimdilerin tivitır köşe yazarları hatta hazineciler bile var.
Libor niye Sonia’ya dönüyor, buna ne sebep oldu halka anlatmadan, TL swap piyasasında temerrüde düşenler yasaklandı, vay efendim yabancı sermaye artık hiç gelmez diye panik dalgasını körükleyenler var. Hiç dünya haritasına ve o haritada Türkiye’nin yerine bakmadıklarını düşünmeyin, faiz artınca kurun frenleneceğini veya IMF’ye gidilince konunun çözüleceğini iddia edecek kadar eski moda klasikler, haritanın suçu yok. Dünyada 17 trilyon dolar eksi faize gitmiş bizden bağımsız olarak. Faiz arttırınca geri mi gelecek. Sadece faiz yükünü arttıracak.
Dünyadaki merkez bankaları faizi sıfırlamış ancak bizim arttırmamız gerekiyormuş. Onlar rezerv paraymış, canları isterse basabiliyorlarmış ancak bizde yeterli rezerv yokmuş. 6,5 trilyon dolara çıkmış bilançoda sadece 130 milyar dolar dış varlık var onun da kullanılabilir kısmı 41 milyar dolar, Mart 2020 dış ticaret açığını bile ödemiyor. Efendim ama o baz para dediklerini duyuyor olmalısınız. Daha böyle çok örneği var önümüzde.
Gelelim Roubini’ye. Halving, hash rate bilmeyen klasik iktisatçılar pay senedinin yavrulamasına inanıyor, 25 trilyon dolara ulaşan kamu borcuna karşılık, finansmanı için çıkarılan hazine borç senetlerine dayanan ve 6,5 trilyon bilanço büyüklüğüne çıkmak zorunda kalan merkez bankası borç senedine inanıyor ama bölünmüş Bitcoin’e hala balon veya lale soğanı diyor. Fiat paralar sıfır da olsa faiz taşırken, faiz taşımayan kripto paralara hala ölmüş kazan muamelesi yapıyor. Üstelik ilk paragraftaki böylesine bir dünyada. Daha yapay zeka, robot, kafaya yerleştirilen çip, uzay savaşlarını konuşmadık bile.
Ayrıca bu kriz bize gösterdi ki, batık sağlık ve sigorta sistemi ile kendi halkını kurtaramayan ABD dünyayı uzaylılardan nasıl kurtarsın. Demokrasi ve insan hakları beşiği Avrupa Birliği daha kendi insanına bakamıyor. Balonsa en büyük balon bunlar.
Klasik ve neoliberal iktisatçılara buradan bir şarkı bırakalım. Pink Floyd’dan gelsin “The Wall”. “Hoca sal bizi” diyor çocuklar. 2Pac de müzisyen, Mozart da. Notalar kafalarda çalar. Bırakın hangi müziğin daha iyi olduğuna dinleyenler karar versin. Faiz, fiat para iyi şarkıdır eskide kaldı. Yeni tabiri ile buna yeni normal diyebilirsiniz. Kazan doğurursa pekâlâ ölebilir de. Şaşırmayın.
Doç.Dr. Cüneyt Dirican
2020 yılında zombiler dışında her şey gerçek oldu. 6 kere tutulma var, gezegenlerin ters hareketi devam ediyor, Pentagon UFO’ları resmi olarak açıkladı, Pasifik’te sular ısınıyor. Virüs ile pandemi riskini öğrendi finansal piyasalar, evde 3 aya yakın kaldı insanlar. İşsizlik %3,5’tan %30’lara çıkabilir 6 ayda ABD’de.
Faizler bir anda sıfırı gördü, petrolün vadeli fiyatı tarihinde ilk defa eksi seviyeleri gördü, İngiltere AB’ye bye bye dedi, AB İspanya ve İtalya’ya. FED bilançoyu 2 ayda 2 trilyon dolardan fazla büyüttü, hazineler bırak helikopter parayı kâğıt paradan helikopter yapacak kadar para saçarken, uçaklar seyahat etmiyor, herkes evden zoom ile toplantı veya yayın yapıyor. Kimse yılbaşındaki İran’a atılan füzeleri, Kobe Bryant’ı, Elazığ depremini, Trump’ın azil sürecini artık hatırlamıyor bile. Buna yeni normal deniyor herhalde.
Gel gör ki hala klasik iktisat anlayışı ile veya neoliberal iktisat düşüncesine sahip Washington Konsensüsü ile dünyayı düze çıkaracağını düşünenler var. Dünyada kur savaşları hala hızla devam ederken TL’nin buna cevap vermemesi gerektiğini düşünen eski gazete, TV şimdilerin tivitır köşe yazarları hatta hazineciler bile var.
Libor niye Sonia’ya dönüyor, buna ne sebep oldu halka anlatmadan, TL swap piyasasında temerrüde düşenler yasaklandı, vay efendim yabancı sermaye artık hiç gelmez diye panik dalgasını körükleyenler var. Hiç dünya haritasına ve o haritada Türkiye’nin yerine bakmadıklarını düşünmeyin, faiz artınca kurun frenleneceğini veya IMF’ye gidilince konunun çözüleceğini iddia edecek kadar eski moda klasikler, haritanın suçu yok. Dünyada 17 trilyon dolar eksi faize gitmiş bizden bağımsız olarak. Faiz arttırınca geri mi gelecek. Sadece faiz yükünü arttıracak.
Dünyadaki merkez bankaları faizi sıfırlamış ancak bizim arttırmamız gerekiyormuş. Onlar rezerv paraymış, canları isterse basabiliyorlarmış ancak bizde yeterli rezerv yokmuş. 6,5 trilyon dolara çıkmış bilançoda sadece 130 milyar dolar dış varlık var onun da kullanılabilir kısmı 41 milyar dolar, Mart 2020 dış ticaret açığını bile ödemiyor. Efendim ama o baz para dediklerini duyuyor olmalısınız. Daha böyle çok örneği var önümüzde.
Gelelim Roubini’ye. Halving, hash rate bilmeyen klasik iktisatçılar pay senedinin yavrulamasına inanıyor, 25 trilyon dolara ulaşan kamu borcuna karşılık, finansmanı için çıkarılan hazine borç senetlerine dayanan ve 6,5 trilyon bilanço büyüklüğüne çıkmak zorunda kalan merkez bankası borç senedine inanıyor ama bölünmüş Bitcoin’e hala balon veya lale soğanı diyor. Fiat paralar sıfır da olsa faiz taşırken, faiz taşımayan kripto paralara hala ölmüş kazan muamelesi yapıyor. Üstelik ilk paragraftaki böylesine bir dünyada. Daha yapay zeka, robot, kafaya yerleştirilen çip, uzay savaşlarını konuşmadık bile.
Ayrıca bu kriz bize gösterdi ki, batık sağlık ve sigorta sistemi ile kendi halkını kurtaramayan ABD dünyayı uzaylılardan nasıl kurtarsın. Demokrasi ve insan hakları beşiği Avrupa Birliği daha kendi insanına bakamıyor. Balonsa en büyük balon bunlar.
Klasik ve neoliberal iktisatçılara buradan bir şarkı bırakalım. Pink Floyd’dan gelsin “The Wall”. “Hoca sal bizi” diyor çocuklar. 2Pac de müzisyen, Mozart da. Notalar kafalarda çalar. Bırakın hangi müziğin daha iyi olduğuna dinleyenler karar versin. Faiz, fiat para iyi şarkıdır eskide kaldı. Yeni tabiri ile buna yeni normal diyebilirsiniz. Kazan doğurursa pekâlâ ölebilir de. Şaşırmayın.