HALKA ARZIN TÜRK USULÜ
Türk insanının belli başlı karakteristik özelliği vardır.Mesela misafiri çok severiz. Misafirperver toplum olduğumuzu herkes bilir.O misafiri sabaha kadar ağırlamaya çalışırız.Evde ağırlama bitmez, misafir dış kapıdan çıkacak bile olsa kapı önünde muhabbetimize devam ederiz….Misafire doyamayız….
Bir başka özelliğimiz muhabbet seven bir milletizdir.Muhabbeti sevdiğimizden mahalledeki kahvehanelerimiz ağzına kadar dolar, kapı önlerine taşar. Sokakta, kahvehanede, evlerde, cafelerde neresi olursa orada hemen muhabbete koyuluruz.Şimdilerde sosyal medyadan muhabbet etmeyi çok sevsek de o platform bu platform hiç farketmez, iki lafın belini hep kırıyor oluruz…..
Türk insanının en güzel karakterist özelliklerinden birisi zekasıdır.Şartlar ne kadar zor olsa da kendince bir çözüm yolu bularak zekasını konuşturur.Siyah beyazlı televizyonlar zamanı anten ihtiyacını tencere kapağı, çatalla gidermişliği de vardır öğrenci evinde kettleda makarna haşlamışlığı da vardır…..
Halka arz; hisse senetlerinin çok sayıda ve önceden bilinmeyen yatırımcıya çagrı ve ilan yoluyla satısıdır.
Halka açılmanın her yeni şirketin baslıca hedeflerinden biri oldugu yönünde algı olmasına rağmen ABD gibi gelismis sermaye piyasalarında dahi bazı büyük firmaların halka açık olmayı tercih etmedikleri görülmektedir. Halka açılmanın şirketler için “bir hedef” olmayıp bir çesit “tercih” oldugunu söylemek yanlıs olmayacaktır (Pagano, Panetta ve Zingales, 1998).
Hangi firmların halka arz eğilimi olduğuna bakıldığında ise finansal kaldıracı yüksek firmaların, riskli firmaların, hızla büyüyen firmaların, borçlanma için yüksek faiz ödeyen firmaların, yüksek Pazar Degeri/Defter Degeri oranına sahip firmaların, büyük ölçek,yüksek büyüme oranı, yüksek üretim kapasitesi, büyük pazar payına sahip firmaların ile rekabetin az oldugu ve sermaye yogun çalısılan sektörlerde faaliyet gösteren firmaların genellikle halka açılmayı tercih ettikleri görülmektedir.
Halka açılmanın uygun finansman sağlama, kurumsallaşma, güven kazanma, yurt içinde ve yurtdışında tanınır olma, ikincil halka arz imkanları, büyüme gibi avantajları vardır.Bunun yanısıra karın paylaşımı, raporlama gerekliliği, kontrol kaybı, yasal takip süreci gibi dezavantajları da sözkonusudur.
Halka açılmak isteyen bir firma için, halka arzdan sağlamak istediği faydayı maksimuma çıkartmak için hisse senetlerini gerçeğe uygun değeri üzerinden satmak ister. Aslında halka arz fiyatlaması hem yatırımcı hem de şirket açısından çok kritik bir öneme sahiptir.
Halka açılmadan beklenen faydaların saglanması için bu faydaların ortaya çıkacağı zamanın da iyi belirlenmesi gerekmektedir. Halka açılma kararının verilmesi ile halka açılma günü arasında genelde 3 ile 6 ay arasında bir zaman dilimini kapsayabilir.
Halka arz hazırlığı bir firma için belki de en önemli süreçtir. Firmanın sadece bugünü analiz etmekle kalmayıp orta vadeli ve uzun vadeli yapısını da öngörebilmesi gerekmektedir. Bu sürecin doğru yönetilmesi , yatırımcıları, düzenleyici-denetleyici otoriteleri açısından son derece önemli iken basarısız bir halka arz olması durumunda ise firmanın kaderini etkileyebilecek bir karardır.
Halka açılma sürecinin en önemli kararı , halka arz fiyatlamasıdır. Hissesenedine belirlenecek düsük bir fiyat, hisse senedinin satısı kolaylastırırken halka açılan şirkete gerekli finansmanı sağlayamayabilir.Halka arz fiyatı yüksek olursa yatırımcıdan yeterli talebin ortaya çıkmamasına yol açabilir. Şirket değerlemesi konusunda mevcut yöntemlere yöneltilen eleştiriler olsa, mevcut yöntemler kullanılarak şirket değerine yaklasık olan değer tespit edilmektedir.
Borsada ilk islem gününde gerçeklesen kapanıs fiyatı ile belirlenen halka arz fiyatı arasında pozitif fark olusması halinde halka arz fiyatlamasının düşüklüğünden bahsedilebilir. Halka arz süreci hisse senetlerinin tamamının satısı ile sona ermis gibi görünse de, piyasanın kısa ve uzun vadede halka arza tepkisi sürecin hala bir parçasıdır. Halka arzda belirlenen fiyatın dogrulugu halka arz sonrasında test edilebilmektedir. Halka arz fiyatlamasının yüksek kalması durumunda ise yatırımcı kendisini aldatılmıs hissettireceği için sonraki halka arzlara katılmakta isteksiz kılacaktır.
2017 yılında globa piyasalarda halka arzlar 2016'ya göre yüzde 44 artmış ve 1700 şirket halka açılmıştır. Ancak halka arzlar, hem sayı hem de büyüklük olarak 2016 yılına göre artış gösterse de, ABD ve Avrupa'da 1995-2015 arz ortalamasının altında kalmıştır.
Borsalar, halka arz büyüklüğü ile sıralandığında ilk dörtte New York, Shangai, Nasdaq ve Hong Kong borsaları yer almaktadır.2017 yılında Snapchat ve BlueApron’un halka arzı yılın hayal kırıklıkları olmuştur. Sigorta şirketleri ve Asya'da arz olan teknoloji firmaları yatırımcılarının yüzünü güldürmüştür Halka arzlarda; Hindistan'da sigorta firmaları, Çin'de ise hizmet sektörü öne çıkmıştır.
2018 yılında teknoloji firmaları DropBox, Ancestry.com, Uber'in rakibi Lyft, Pinterest ve Spotify ABD'de halka arz olabilir. Çin'in Netflix'i olarak anılan "iQiyi" de ABD'de halka arz planı yapmaktadır
Tarihin en büyük hakla arzı olması beklenen Suudi Arabistan petrol şirketi Aramco'nun ise New York, Londra, Tokyo ve Hong Kong'da işlem görmesi beklenmektedir.
Türk insanın karakteristik özelliklerinden bir tanesi de ısrarcılığıdır.İflah olmaz ısrarcıdır.Yemekte ‘ölümü gör bir lokma daha ye’ diye evsahibi ısrar ederken, düğünlerde ise halaybaşı misafiri halaya kaldırmak için türlü türlü yollar dener.’Bak senin düğünün de de ben oynamam’ dan tut da ‘cenazeye giden ağlar, düğüne giden oynar’a varıncaya kadar bir ton laf eder. Oysa halaya kalkmak istemeyen misafirin ‘dans etmeyi bilmediğine, ayakkabısının uygun olup olmadığına veya dansı sevmediğine’ kimse bakmaz.Hep bir ısrar hep bir kıyametle halaya sürüklenir.
Türk insanının bu iflah olmaz ısrarcılığı sermaye piyasalarında da bitmez..Şirketin hazır olup olmadığına, halka arz olmayı isteyip istemediğine, doğru fiyatlama olup olmadığına, doğru zaman olup olmadığına bakılmaz……Israr kıyamet halka arz seferberliğine dahil edilir
‘Ölümü gör halka arz ol, bak yoksa sonra sen istersin ben onaylamam ona göre’ ler havada uçuşur gider.Bir bakmışsın istemeye istemeye zorla halka arz seferberliğinde halaybaşı olmuşsun……
Gülmek isteyen okurlar için Acemi Finansçının Günlüğü kitabı