Associated Press’ten Vahid Salemi, ABD’nin İran’a yönelttiği yeni yaptırımlarla ilgili önemli sorulara cevaplar derlemiş. Türkiye'yle ilgili yorumları da biz ekledik.Trump hükümeti nükleer anlaşmadan çekilme kararı aldıktan sonra İran’a ve İran’la ticaret yapan ülkelere ciddi yaptırımlar getirebilir. Gerçi Trump başta nükleer anlaşmaya sadık kalarak İran’la ilişkilerini sürdürecek Avrupa ülkelerinin varlığı nedeniyle İran yaptırımları konusunda önemli esneklikler de gösterecek gibi duruyor.Trump tarafından gündeme gelen yeni yaptırımlara göre tüm şirketlerin ve bireylerin 4 Kasım’a kadar İran’danAssociated Press’ten Vahid Salemi, ABD’nin İran’a yönelttiği yeni yaptırımlarla ilgili önemli sorulara cevaplar derlemiş.Yaptırımlar ne zaman devreye girecek?2015 öncesi İran’a uygulanan ekonomik yaptırımların hepsi artık resmi olarak yeniden devrede. İran’la yeni hiç bir ticaret anlaşması yapılamayacak. İran’lı bankalar, kişiler, havayolları ve bir çok şirkete ait uzun bir yasaklı kara liste var. Fakat ABD’deki Trump yönetimi ABD’li ve yabancı şirketler ve bankalar için yeniden yasaklı döneme geçmek için bir kaç aylık süre tanıyor.Bu yasaklardan kim darbe yiyecek?Petrolün arz tarafında sıkıntılar olacağı kesin. ABD’nin İran’a yönelik ekonomik ambargolarının geri dönmesi İran’ın. Asya ve diğer Avrupa ülkelerine gerçekleştirdiği petrol satışlarını sınırlayabilir.İran’ın Mart 2018 itibarıyla en çok petrol sattığı ülkeler ağırlıklarına göre sırasıyla, Çin, Güney Kore, Türkiye, Japonya, İtalya, Hindistan, Yunanistan, Fransa ve Polonya. ABD hükümeti 6 Ağustos’tan sonra İran’a uçak veya uçak parçası ihraç etmeye, otomotiv sektörünü ilgilendirecek anlaşmalara devam ederek ABD doları, altın veya başka değerli metaller kullanan hatta İran tahvilleri karşılığında ticaret yapan tüm ülkeleri devreye soktuğu yasakları ihlal etmiş sayacak.4 Kasım’dan sonra ise tüm şirketlerin ve kişilerin İran’dan petrol almaları, İran’ın limanlarından is yapmaları ya da taşımacılık hizmetlerinden faydalanmaları yasaklanacak. Söz konusu tarihten sonra İran’la tüm ilişkileri kesilmesi gerekecek, sigorta sektörü ve İran merkez bankasıyla olan bağlatıları dahil.Peki İran’la bu tarihte ilişkisini kesmeyen şirketlere ve kişilere ne olacak? Trump yönetimi yaptırımlara uymayan tüm varlıkları ABD piyasasında iş yapamayacak hale getirmekle tehdit ediyor yaptırımlarını güçlü bir şekilde devreye sokabilmek için.Hiç istisna olmayacak mı? Olacak. Trump yönetimi yaptırımların uygulaması aşamasında önemli esneklikler sağlayacak. İran’la petrol ticaretini önemli ölçüde düşüren ülkeler için feragatler olacak. Ya da sadece bazı şirketler veya kişilere 4 Kasım’dan sonra ABD’nin İran yaptırımları kaynaklı cezaları uygulamamayı seçecek.O zaman Trump yönetimi bunu neden yapıyor?İran’ın ve nükleer anlaşmadaki diğer büyük partilerin, Tahran’ın nükleer bir silah geliştirme, balistik füze programını ilerletme ve İran’ın ABD tarafından bölgede terörist olarak adlandırdığı gruplara desteğini kesme konusunda ABD yönetiminin kaygılarını ele alan yeni bir anlaşmayı imzalamaya kabul ettirmek.Türkiye özelinde ne beklemeli?Bu tarafta da biz kendi yorumumuzu ekleyelim.Türkiye zaten ABD’de görülen Atilla davası nedeniyle 2015 öncesinde İran’la ambargoya rağmen dolaylı yollardan ticaret yapmış olmaktan ceza almak üzere. Halkbank’a dolar bazında milyarlarca dolara varabilecek yüklü bir ceza zaten Mayıs bitmeden açıklanacak. Bu anlamda, yeni dönemde Türkiye’nin İran’la ticarete devam etmesi hali Trump yönetimi tarafından göz ardı edilmeyecektir.Diğer yandan, Türkiye’nin İran’dan alacağı petrolün azalması zaten yükselmekte olan petrol fiyatı açısından Türkiye’nin faturasını cari açık üzerinden izlenecek şekilde daha da ağırlaştırabilir. Seçimden sonra AKP parti hükümetinin kurulması halinde bölgede jeopolitik gerginlikler üzerinden ABD ile yapılabilecek, Trump’ın isteklerini karşılamaya yönelik kapalı kapılar ardında bir yeni anlaşma, Türkiye’nin yeni İran ambargolarından daha az etkilenmesini sağlayabilir.4 Kasım’a kadar geçecek sure yeni Türkiye yönetimiyle ABD arasında pazarlıklara mutlaka sahne olacak. Fakat, digğer yandan AB’nin İran yaptırımları tarafındaki tutumu da Türkiye açısından önemli. Her şeye rağmen aday ülke olarak AB kanatlarının altında Trump’a karşı daha güçlü durabilmesi mümkün.Ne olursa olsun, bu seferki yaptırımlar daha öncekilerden daha esnek olacağa benzediği için Türkiye’nin ağır bir darbe alması beklenmemeli. Suriye, İsrail ve İran’la ilişkilerinde yeni bir ayar atması Türkiye’nin ABD ile ilişkilerini kolaylaştıracaktır.
EKONOMİ
12 Mayıs 2018 - 00:52
İran'a yaptırımlar ülkeleri ve işletmeleri nasıl etkileyecek?
EKONOMİ
12 Mayıs 2018 - 00:52